शब्दसमूहाबद्दल एक शब्द

शब्दसमूहाबद्दल एक शब्द

अ
अरण्याचा राजा	वनराज
अरण्याची शोभा	वनश्री
अपेक्षा नसताना	अनपेक्षित
अस्वलाचा वेळ करणारा	दरवेशी
अंग राखून काम करणारा	अंगचोर
अनुभव नसलेला	अननुभवी
अन्न देणारा	अन्नदाता
अग्नीची पूजा करणारा	अग्नीपूजक
अनेक गोष्टीत एकाच वेळी लक्ष पुरविणारा	अष्टावधानी
अचुक गुणकारी असे	रामबाण
अंतःकरणाला पाझर फोडणारे	ह्रदयद्रावक
अग्नी विझवल्यानंतर राहणारी पांढरी भुकटी	राख
अगदी न बोलणारा	मुखस्तंभ
अन्नाची भिक्षा मागणारा	माधुकरी
अतिशय सुंदर पुरुष	मदनाचा पुतळा
अतिशय मोठे प्रयत्न	भगीरथ प्रयत्न
अधाशीपणे तोंड भरून घेतलेला घास	बोकना, बोकणा
अतिशय वृद्ध झालेला माणूस	पिकले पान
अत्यंत रोड अशी व्यक्ती	पाप्याचा पितर
अत्यंत खोल (गूढ) मसलत करणारा	पाताळयंत्री
अतिशय दुर्मिळ असा आलेला अनुकूल योग	पर्वणी
अक्षर ओळख नसलेला	निरक्षर
अनेक पदार्थांच्या समुदायात जे उत्तम असेल ते	नगदमाल
अतिशय उग्र स्वरूप धारण करणारा	नृसिंहावतार
अर्थ न समजता केलेले पाठांवर	पोपटपंची
अगदी दुर्मिळ झालेली वस्तू किंवा व्यक्ती .....	उंबराचे फूल
अतिशय लवकर रागावणारा	शीघ्रकोपी
अंधाच्या रात्रीचा पंधरवडा	कृष्णपक्ष, वद्द्यपक्ष
अत्यंत हट्टी पुरुष	अडेलतटू
अनेक चांगल्या गुणांनी युक्त	अष्टपैलू
अत्यंत उदार मनुष्य	कर्णाचा अवतार
अत्यंत प्रिय असलेली व्यक्ती	गळ्यातील ताईत
अत्यंत गरीब स्वभावाची व्यक्ती	गोगलगाय
अत्यंत रागीट मनुष्य	जमदग्नी
अक्कल शून्य, हो ला हो करणारा	नंदीबैल
आ
आंब्याच्या पानांची व झेंडूच्या फुलांची माळ	तोरण
आपल्या लहरीप्रमाणे वागणारा	स्वच्छंदी
आठवड्याने प्रसिद्ध होणारे नियतकालिक	साप्ताहिक
आग विझविणारे	अग्निशामक
आधी जन्मलेला	अग्रज
आवरता येणार नाही असे	अनावर
आकाशात गमन करणारा	खग
आकाशाचा भेद करणारे	गगनभेदी
आजारी लोकांची (रोग्यांजी) शुश्रूषा करणारी	परिचारिका
आई वडील नसलेली / नसलेला	पोरकी / पोरका
आपल्याच देशात तयार झालेली वस्तू (माल)	स्वदेशी
आईचे मुलांविषयी प्रेम	वात्सल्य
आपल्याबरोबर वेळात भाग घेणारा मित्र	खेळगडी
आपल्याच मताप्रमाणे चालणारा	हटवादी, हेकेखोर
आपल्याच फायदा करून घेणारा	स्वार्थसाधू, अप्पलपोटा
आठवड्यातून दोन वेळा / तीन वेळा प्रसिद्ध होणारे	विसाप्ताहिक/त्रिसाप्ताहिक
आयुष्यात शेवटी मिळवायचे ते	ध्येय
आगावू खर्चासाठी दिलेली रक्कम	अनामत
आपापसात हळूच बोलणे	कुजबूज
आपले काम साधण्यापुरते आर्जव	ताकापुरते रामायण
आकुंचित मनाचा	कूपमंडूक
आपापसातील कलह	यादवी
आपल्यावेळची परिस्थिती बदलून तिला योग्य वळण लावणारा	युगपुरूष
अचरणासाठी मुद्दाम केलेला एखादा धार्मिक नियम	व्रत
आश्चर्यकारक दैवी शक्ती	सिद्धी
आकाश जमिनीस टेकलेले दिसते ती मर्यादा	क्षितीज
इ
इच्छिलेली वस्तू देणारा वृक्ष	कल्पवृक्ष
इच्छित वस्तू देणारी गाय इच्छिलेली वस्तू देणारा मणी	कामधेनू
इतरांबरोबर बेपर्वाईने वागणारा	चिंतामणी
इतरांना मार्ग दाखविणारा	अरेराव
इंद्राचा खजिनदार, अतिशय संपत्तीमान पुरूष	मार्गदर्शक
इच्छा, आशा, लोभ सोडून देऊन इश्वराची प्राप्ती	कुबेर
करून घेण्याचा प्रयत्न करणारा	योगी
ई
ईश्वरधर्म (देव) आहे असे मानणारा	आस्तिक
ईश्वरधर्म (देव) नाही असे मानणारा	नास्तिक
उ
उदयाला येत असलेला	उदयोन्मुख
उतारूनी थांबण्याजी जगा	प्रतिक्षालय
उपकाराची जाणीव ठेवण्याची प्रवृत्ती	कृतज्ञता
उग्र व पराक्रमी मनुष्य	नरसिंह
उपकाराची जाणीव न ठेवण्याची प्रवृत्ती	कृतघ्नता
उत्सवप्रसंगी दिवे लावण्यासाठी मंदिरासमोर उभारलेला स्तंभ	दीपमाळ
उंचावरून पडणारा पाण्याचा लोट	धबधबा
उत्कर्ष दाखविणा-या तळहातावरील रेषा	भाग्यरेषा
उदार व मोठ्या मनाचा	दिलदार
उच्च दर्जा असलेला सुंदर महल	आलिशान
उपकाराची जाणीव ठेवणारा	कृतज्ञ
उंटावरून टपाल नेणारा स्वार	सांडणी स्वार
उपकाराची जाणीव न ठेवणारा	कृतघ्न, अनुपकारी
उपकाराखाली ओशाळा बनलेला	मिंधा
ऊ
ऊस पेरलेले वावर	फड
ए
एखादी गोष्ट नाही अशी स्थिती	अभाव
एका धर्मातून दुस-या धर्मात जाणे	धर्मातर
एकमेकांवर अवलंबून असणारे	परस्परावलंबी
एकटा राहणारा	एकलकोंडा
एकाच काळातील	समकालीन
एकाच ठिकाणी राहण्याची सक्ती केलेला	स्थानबद्ध
एखाद्या संस्थेची स्थापना करणारा	संस्थापक
एखाद्या प्रदेशात किंवा जंगलात अगदी मुळापासून राहणारे लोक	आदिवासी
एखाद्याच्या आठवणीदाखल केलेली गोष्ट	स्मारक
एकादशी दिवशी भजन कीर्तनात करावयाचे जागरण	हरिजागर
एक लाभदर्शक धार्मिक प्रतीक	स्वस्तिक
एखादी गोष्ट पूर्ण करण्यासाठी केलेला प्रयत्न, अभ्यास	साधना
एखाद्या गोष्टीचा आरंभ	श्री गणेशा
एकाला उद्देशून दुस-याला बोलणे	अन्योक्ती
एकाने दुस-याला सांगून तयार झालेली काल्पनिक गोष्ट	दंतकथा
एका माणसाला एकाच कामासाठी अनेक ठिकाणी जाण्याचा प्रसंग	त्रिस्थळीयात्रा, तिरस्थळी
एकाच वेळी अनेकजण बोलत असल्यामुळे होणारा आवाज	गलका
एखाद्याचे मागून जाणे	अनुगमन
ऐ
ऐकावयास न येणारा	बहिरा
ओ
ओळख नसलेला	अनोळखी
क
कल्पनाही नसताना	अकल्पित
कल्पना नसताना एकदम आलेले संकट	घाला
कधीही जिंकला न जाणारा	अजिंक्य
कर्तव्यापासून तोंड फिरविलेला	कर्तव्यपराङ्मुख
कसलीच इच्छा नसलेला	निरिच्छ
कष्ट करून जगणारा	श्रमजीवी
कबड्डीच्या क्रीडांगणावरील मधली महत्तवाची रेषा	मध्यरेषा
कविता करणारा	कवी
कधीही उद्योग न करणारा	निरुद्योगी
कधीही, कशाचीही आठवण न राहणारा	विसरभोळा, विसराळू
कधीही मरण नसणारा	अमर
कधीही नाश न पावणारा	अविनाशी
कर्तव्यात तत्पर असणारा	कर्तव्यपरायण, कर्तव्यतत्पर, कर्तव्यदक्ष
कर्तव्याकडे पाठ फिरविणारा	कर्तव्यपराङ्मुख
कमळाप्रमाणे डोळे असणारी	कमलाक्षी, कमलनयना
कधीही विसर पडणार नाही असा	अविस्मरणीय
कवितेची रचना करणारी	कवयित्री
कलेची आवड असणारा	कलाप्रेमी, कलासक्त, रसिक, कलाकार
कसलेही व्यसन नसणारा	निर्व्यसनी
कसलाही डाग (काळिमा) नसणारा	निष्कलंक
कसलीही तक्रार न करता	बिनतक्रार
कमी बुद्धी असलेला	मतिमंद
कमालीचा मूर्ख	मूर्ख शिरोमणी
कष्ट न करता सहज रीतीने मिळणारी	सहजसाध्य
कष्टाने मिळणारी	कष्टसाध्य
कमी आयुष्य असलेला	अल्पायुषी, अल्पायु
कधीही न विटणारे कशाचीही अपेक्षा नसणे	अवीट, आकर्षक
कपटी व कृष्ण कारस्थाने करणारा मनुष्य	निरपेक्ष
कठोर हृदय असणारी व्यक्ती	शकुनीमामा
कवितेच्या प्रत्येक कडव्याच्या शेवटी येणारा चरण	पाषाणहृदयी
कर्तृत्वशून्य व भेकड असा मनुष्य	पालुपद
कधी न बदलणारे वाक्य	दळूबाई
कड्यावरून लोटण्याची शिक्षा	दगडावरची रेघ
कंटाळवाणे लांबलचक भाषण	कडेलोट
कंठ दाटून आल्यावर जो मुखरस गिळतात तो	एरंडाचे गु-हाळ
कसलाही अडथळा नसलेला	आवंढा
कमी वेळ टिकणारा	अकुंठित
काचेच्या बांगड्या करणारा	अल्पजीवी
काही ही कष्ट न करता आयते बसून रखाणारा	कासार
काम साधून घेण्यापुरते गोड बोलणारा	ऐतखाऊ
कधीही जिंकला न जाणारा कर्तव्यापासून तोंड फिरविलेला	कामापुरता मामा
कानाना गोड वाटणारा	कर्णमधुर
कार्य करण्याची जागा	कर्मभूमी
कार्यात तत्पर असलेला	कार्यक्षम, कार्यतत्पर
काम करण्यात कुचराई (टाळाटाळ) करणारा	कामचुकार
काळजात कालवा कालव झाल्यासारखे वाटणे	गलबलणे
कार्यक्रम पाहण्यास आलेले लोक	प्रेक्षक
कायमचे आठवणीत राहणे	रूजणे
कायम टिकणारे	शाश्वत
काहीही सहन करण्याचे सामर्थ्य	सहनशीलता
काटकसरीने खर्च करणारा	मितव्ययी
कादंबरी लिहिणारा	कादंबरीकार
किल्ल्याच्या भोवतालची भिंत	तट
कीर्तन करणारा	कीर्तनकार
कुस्ती खेळण्याची जागा	हौदा, आस्वाडा
कुळातील पूजेची देवता	कुलदेवता
कुळाला तेज प्राप्त करून देणारा	कुलदीप
कुणाला दाद न देणारा	वस्ताद
कुरूप अशी स्त्री	शूर्पणखा, हिडिंबा
कुंजात विहार करणारा	कुंजविहारी
केवळ शोभेची आयते खाऊ मंडळी	भोजनभाऊ
कैदी ठेवण्याची जागा	कारागृह, कारा, बंदिशाळा, तुरुंग
कोणाच्याही पक्षात सामील न होणारा	अपक्ष
कोणत्याही पक्षाची बाजू न घेता न्याय देणारा	निःपक्षपाती, निष्पक्षपाती
कोणालाही कळू न देता	बिनबोभाट
कोणतेही काम करणारा	हरकाम्या
कोणत्याही परिस्थितीत ज्याची बुद्धी स्थिर राहते तो	स्थितप्रज्ञ, स्थिरबुद्धी, स्थिरमती
कोणत्याही क्षेत्रात सर्वांगाने घडून येणारा बदल	क्रांती
कोणत्याही लाभाची अपेक्षा न करता सेवा करणारा	निःस्वार्थी
कोणताही आधार नसलेला	अनाथ, निराधार
कोणतेही काम करण्याचा कंटाळा करणारा	आळशी
कोणतेही कर्तृत्व नाही असा मनुष्य	अजागळ
कोणीही भोळा मनुष्य	भोळासांब
कोणतीही योजना आखणारा	योजक
कोणत्याही गोष्टीची आवड असलेला	रसिक
कोणत्याही विषयावर जो भाषण करतो तो	वक्ता
खाद्य पेयाचे नियमाने ठरेलेले प्रमाण	रतीब
ख
खूप विस्तार असलेले	विस्तीर्ण
खूप आयुष्य असलेला	दीर्घायुषी, चिरंजीव
खूप पाऊस पडणे	अतिवृष्टी
खूप जोरात किंवा एकसारखे टाळ्या वाजविणे	टाळ्यांचा कडकडाट
खूप उंच उंच असे आकाश	अंतराळ
खेळातील दोन डावांच्या मधला विसाव्याचा वेळ	मध्यंतर
खेळांडूच्या संघाचा प्रमुख	कर्णधार
खोटी तक्रार करणारा	कांगावखोर, कागाळखोर
ग
गावची न्याय निवाड्याची जागा	चावडी
गावची कामकाजाची जागा	चावडी
गावातील लोकांची एकत्र पाणी भरण्याची जागा	पाणवठा
गाई सांभाळणारा	गोपाळ
गावच्या पंचांचा कारभार असणारी संस्था	ग्रामपंचायत
गावाभोवतालचा तट	गावकुस
गाईसाठी काढून ठेवलेला घास	गोग्रास
गावाचा कारभार	गावगाडा
गावातून किंवा शेतातून जणारी लहान वाट	पाणंदी
गाणे गाणारा	गायक
गुरूकडे आपल्या बरोबर शिकणारा	गुरुबंधू
गोल गोल फिरणारा जोराचा वारा	वावटळ
गोष्टी लिहिणारा	कथालेखक
गोकुळाष्टमीच्या शेवटी होणारा वेळ व प्रसाद	गोपाळकाला
गोल आकाराचा घडवलेला एक दगड	सहाण
घ
घरादाराला व देशाला पारखा झालेला (मुकलेला)	निर्वासित
घरी पाहुणा म्हणून आलेला	अतिथी
घरातील मजले दालन	माजघर
घरदार नसलेला	उपन्या, उपरा, (हक्क नसलेला)
घोडे बांधण्याची जागा	तबेला, पागा
घोडयाच्या जबड्यात अडकविलेली लोखंडी साखळी	लगाम
च
चरित्र लिहिणारा	चरित्रकार
चहाड्या सांगणारा	चहाडखोर
चार पायावर चालणारा	चतुष्पाद
चांदण्या रात्रीचा पंधरवडा	शुक्लपक्ष, शुद्धपक्ष
चांगले निवडलेले	निवडक
चांगल्या कार्यासाठी प्राण देणे	बलिदान
चार रस्ते एकत्र मिळतात ती जागा	चौक, चवाठा
चारी बाजूनी पाणी असलेला भूप्रदेश	बेट
चांगला धष्टपुष्ट पण बुद्धीने मंद असा मनुष्य	सुविचार
चांगला विचार	शुभ
चांगल्या गोष्टीचा ठसा	संस्कार
चित्रे काढणारा	चित्रकार
चिखलात उगवलेले कमळ	पंकज
चित्ताला आकर्जून घेणारा	चित्ताकर्षक, चित्तवेधक
चित्रपटात किंवा नाटकात काम करणारी स्त्री	नटी
चित्रपटात किंवा नाटकात काम करणारा पुरूष	नट
चित्ताची एकग्रता कशी करावी हे सांगणारे शास्त्र	योगशास्त्र
चैनीत, ख्याली खुशालीत दिवस घालविणारा मनुष्य	खुशालचंद, खुशालटेकडा
चुगल्या सांगणारा	चुगलीखोर
ज
जमिनीवर राहणारे प्राणी	भूचर
जमिनीवर आणि पाण्यात राहू शकणारे प्राणी	उभयचर
जगाचा स्वामी	जगन्नाथ
जगाचा नाश होण्याची वेळ	प्रलयकाल
जमिनीखालून जाणारा रस्ता	भुयार
जमीनीचे दान	भूदान
जहाजांना दिशा दाखविणारा मनोन्यावरील दिवा	दीपस्तंभ
जवळचा प्रदेश	परिसर
जवळ काहीही नसलेला	अकांचन, निष्कांचन, निर्धन
जग जिंकणारा	जगज्जेता
ज्याचा मोबदला मिळत नाही असा खर्च	बुडितरखर्च
जन्मापासून उपजत गुण	जन्मगुण (स्वाभाविक गुणधर्म)
जन्म झाला आहे तो देश	जन्मभूमी, मायभूमी
जन्मापासून कायमचा दरिद्री	जन्मदरिद्री
जवळ भांडवल नसता मोठे व्यापारी आहोत असा बहाणा करणारा लहान शेठ	तिरकमशेठ
जनावरांच्या खुरांस मारावयाची अर्धवर्तुळाकार लोखंडी पट्टी	नाल
जगावर किंवा युद्धात जय मिळविणारा	फत्तेजंग
जहांबाज व कजाग बायको	महामाया
जड, बुद्धीहीन, अजागळ मनुष्य	मेषपात्र
ज्याचा अपराध नाही तो	निरपराधी
ज्याला ताळतंत्र नाही असे वर्तन	धांगडधिंगा
ज्या स्तंभावर अपराध्याचा वध केला जातो	वधस्तंभ
ज्याला बोलता येत नाही असा	मुका
ज्याचा विसर पडणार नाही असा	अविस्मरणीय
ज्याला कशाचीच उपमा देता येणार नाही असा	अनुपम, निरुपम
ज्याला कोणीही शत्रू नाही असा	अजातशत्रू
ज्याच्यापासून काहीही त्रास होत नाही असा	निरुपद्रवी
ज्याच्यावर उपकार झाले आहेत असा	उपकृत
जाणून घेण्याची इच्छा असणारा	जिज्ञासू
ज्याचे बरोबर दुस-याची तुलना करता येत नाही असे	अप्रतिम
ज्याच्यातून आरपार दिसू शकते अशी	पारदर्शक
ज्याला खूप माहिती आहे असा	बहुश्रुत
ज्याने रखूप ऐकले आहे असा	बहुश्रुत
ज्याची पत्नी मरण पावली आहे असा पुरुष	विधुर
ज्याच्या हातात चक्र आहे असा	चक्रपाणी, चक्रधारी
ज्याला मरण नाही असा	अमर
ज्याच्यापाशी अपार द्रव्य आहे तो	नवकोट नारायण
जादूचे खेळ करणारा	जादूगार
ज्याला लाज नाही तो	निर्लज्ज
ज्याच्या हातात सुदर्शन चक्र आहे असा	सुदर्शनचक्रधारी
ज्याला सीमा नाही असा	असीम
ज्याला तळ लागत नाही असा	अथांग, थांग-खोली
ज्याला अंत नाही असा	अनंत
ज्याला आधार नाही असा	निराधार
ज्याची किंमत करता येणार नाही असे	अमोल, अमूल्य, अनमोल
ज्याचा उपाय हमखास लागू पडतो ते औषध	रामबाण
जाणून घेण्याची इच्छा	जिज्ञासा
ज्याना मुख्यत्वे बुद्धीचा उपयोग करावा लागतो असे लोक	बुद्धीजीवी
जाणून घेणे अशक्य असे	अज्ञेय
ज्याला भीती नाही असा	निर्भय
ज्याचे हात गुडघ्यापर्यंत पोहोचतात असा	आजानुबाहू
ज्याच्याजवळ अनेक कोटी रूपये आहेत असा	कोट्याधीश
ज्या घराला छप्पर नसून वर चंद्र दिसतो असे मोडकळीस आलेले घर	चंद्रमौळी
ज्याला कोणत्याही गोष्टीची पारख नसते	गाजरपारखी
जिवंत असे पर्यंत	आजन्म (जन्मापासून)
जिल्ह्याचा कारभार पाहणारी संस्था	जिल्हापरिषद
जिचे भाग्य नाहीसे झाले आहे अशी	हतभागिनी
जिचा पती जिवंत आहे अशी स्त्री	सधवा, सुवासिनी
जिचा पती मरण पावला आहे अशी स्त्री	विधवा
जिचा उपयोग होत नाही अशी	निरुपयोगी
जिवाला जीव देणारा	जिवलग
जिथे बसगाड्या थांबतात ते ठिकाण	बसस्थानक
जीव धोक्यात घालण्यासारखे काम	सुळावरची पोळी
जीवनातील अंगीकृत कार्य सातत्याने करण्याची जागा (भूमी)	कर्मभूमी
जीवात्मा व परमात्मा यांचे ऐक्य प्रतिपादन करणारे मत	अद्वैत
जुन्या मतांना व चाली रीतींना चिकटून राहणारा	पुराणमतवादी, सनातनी
जे साध्य होणार नाही ते	असाध्य
जे नाही ते आहे, असे वाटणे	आभास
जेवण झाल्यावर शंभर पावले फिरण्याचा परिपाठ	शतपावली
जे मिळू शकते असे	उपलब्ध
जोरात उसळून बाहेर पडणारी धार	चिरकांडी, चिळकांडी
जो इतरांशी मिसळून वागत नाही असा	तिरशिंगराव, चिडखोर माणूस
झ
झाडांचा दाट समूह	झाडी
झाडांच्या अंतर्सालीपासून बनविलेले वस्त्र	वल्कल
झाडाची वाळलेली पाने	पालापाचोळा
ट
टोळासारखे नासाडी करीत उगाच हिंडणारे	टोळभैरव नियतकालिक
ठ
ठराविक कालानंतर प्रसिद्ध होणारे	वामकुक्षी
ड
डाव्या कुशीवर झोपणे	शिधा
डाळ, तांदूळ, पीठ, मीठ, इ. स्वयंपाकाचे साहित्य	डोंगरखिंड
डोंगरातील अरूंद मार्ग	डोंगरपठार
डोंगराच्या माथ्यावरील सपाट प्रदेश	गुहा
डोंगर पोखरून वस्तीसाठी केलेली जागा	बोगदा
डोंगर पोखरून आरपार केलेला रस्ता	नयनमनोहर
डोळ्यांना आकर्षन घेणारी किंवा संतोष देणारी	अंजन
डोळ्यात घालावयाचे काजळ	नेत्रदीपक
डोळे दिपवून टाकणारे	लेणे
डोंगरात कोरलेले मंदिर	अभ्राच्छादित, मेघाच्छादित
ढ
ढगांनी झाकलेले ढगांनी न भरलेले	निरभ्र
त
तप करण्याची जागा	तपोभूमी
तंटा सोडविण्यासाठी उभय पक्षांनी मान्य केलेले लोक	पंच
तहाच्या अटीचा तर्जुमा	तहनामा
तंतुवाद्यावर छेडलेले मधुर स्वर	झंकार
तात्कालिक विरक्ती	स्मशानवैराग्य
त्रास देणारे समाजातील लोक	समाजकंटक
तांब्याच्या पत्र्यावर लिहिलेला लेख	ताम्रलेख
तारकापुंजांचा आकाशात दिसणारा पट्टा	आकाशगंगा
तिथी, वार, नक्षत्र, योग यांची माहिती असलेली पुस्तिका	पंचांग
तिन्ही बाजूंनी पाणी असलेला प्रदेश	द्वीपकल्प
तिथी - दिवस न ठरविता पाहुणा म्हणून अचानक आलेला	अतिथी
तीन महिन्यानी प्रसिद्ध होणारे	त्रैमासिक
तीन रस्ते एकत्र मिळतात ती जागा	तिठा
तीन तीर्थक्षेत्रांची यात्रा (काशी, प्रयाग, गया)	तिरस्थळी, त्रिस्थळी
तीन शिंगे असलेला	त्रिशंग
तीन कोन असलेली आकृती	त्रिकोण
तीन नद्या एकत्र मिळणारे ठिकाण	त्रिवेणी
तुलना करता येणार नाही असा	अतुलनीय
तुमचे वाईट होवो असे बोलणे	शाप
तेज नसलेली अवस्था	अवकळा
तोंडावर हात मारीत काढलेला आवाज	बोंब
तोंडातोंडी चालत आलेली काल्पनिक गोष्ट	दंतकथा
तोंडावळा सारखा असल्यामुळे फसविणारा	तोतया
तोंडावर स्तुती करण्याचा गुण	तोंडपुजेपणा
तोफ असलेला गाडा	रणगाडा
थ
थोडक्यात समाधान मानणारी	अल्पसंतुष्ट
थोरपुरूष, समाजसेवक, साधुसंत ह्यांच्या जन्मतिथीचा दिवस	जयंती
द
दगडाची सुंदर मूर्ती घडविणारा	शिल्पकार
दगडावर सुंदर कोरीव काम करणारा	शिल्पकार
दररोज प्रसिद्ध होणारे वर्तमानपत्र	दैनिक
दगडावर कोरलेले लेख	शिलालेख
दक्षिण समुद्राजवळच्या सेतू (कन्याकुमारी) पासून हिमालयापर्यंत	आसेतुहिमाचल
दगडासारखे कठोर हृदय असलेला	पाषाणहृदयी
दर महिन्याला प्रसिद्ध होणारे नियतकालिक	मासिक
दगडावर केलेले कोरीव काम	शिल्प
दररोज ठरलेला कार्यक्रम	दिनक्रम
दहा पापे नाहीशी करणारा	दशहरा
दागदागिने नसलेली गरीब स्त्री	लंकेची पार्वती
दारोदारी भिक्षा मागणारा	भिक्षार्थी
दारावरील पहारेकरी	द्वारपाल
दानधर्म करण्यात प्रख्यात	दानशूर
दांडगाईने किंवा अव्यवस्थितपणे चालविलेला कारभार	झोटिंगशाही
दाराशी हत्ती झुलण्याइतकी संपत्ती	गजान्तलक्ष्मी
दार बंद करण्यासाठी योजलेला लाकडी किंवा लोखंडी दांडा	आडसर
दिवसाला भिणारे	दिवाभीत
दुष्काळात सापडणे	दुष्काळग्रस्त
दुस-या देशात जाणे	परदेशगमन
दुस-यावर अवलंबून असणारा	परावलंबी
दुस-यांचे दुःख पाहून कळवळणारा	कनवाळू
दुस-यांच्या ताब्यात असलेला	अंकीत
दुस-यांच्या मनातले जाणणारा	मनकवडा
दुपारच्या जेवणानंतर घेतलेली अल्पशी निद्रा	वामकुक्षी
दुःखाच्या भावनेतून सोडलेला लांब श्वास	सुस्कारा
दुस-या देशात हिंडणे	परदेशभ्रमण
दुस-यांचे पाहून त्यांच्या सारखेच वागणे	अनुकरण
दुसर्‍यांच्या म्हणण्यावर लगेच विश्वास ठेवणारा	कानाचा हलका
दुस-याला ठार मारण्यासाठी पाठविलेला माणूस	मारेकरी
दुस-यांच्या कामात अडचण आली म्हणून संतोष मानणारा	विघ्नसंतोषी
दुस-यांच्या जीवावर जगणे	परोपजीवी, उपजीवी
दुस-यामध्ये न मिसळणारी	एकलकोंडी
दुसरा धर्म स्वीकारणे	धर्मातर
दुष्ट (दृष्ट) माणसांची जूट	चांडालचौकडी
दुसन्यास न दिसणारे काम	चोरकाम
देशाची सेवा करणारा	देशसेवक, देशभक्त
देवळाच्या कळसाखाली असलेली डेण्याच्या आकाराची बंदिस्त जागा (देवळाचा गोलाकार कळस	घुमट
देवळाचा आतील भाग	गाभारा
देवापुढे सतत जळणारा दिवा	नंदादीप
देशासाठी / समाजासाठी आपले प्राण अर्पण करणारा	हुतात्मा
देवाला वाहून काढलेली शिळी फुले	निर्माल्य
देवास अर्पण करावयाचा पदार्थ	नैवेद्य
देवलोकातील स्त्रिया	अप्सरा
देवालयाचे शिखराचे टोक	कळस
देवासमोर ओवाळण्याचा दीप	आरती
देवासाठी करावयाची एक विशिष्ट पूजा	अनुष्ठान
देवाने घेतलेला मनुष्याचा जन्म	अवतार
दैवावर हवाली ठेवून राहणारा	दैववादी
दोन नद्या एकत्र मिळतात ते ठिकाण	संगम
दोनदा जन्मलेला	द्विज
दोन डोंगरामधील चिंचोळी वाट	खिंड
दोन नद्यामधील प्रदेश	दोआब
दोरीवर चालताना तोल संभाळण्यासाठी हातात घेतलेला बांबू	आढाळ
ध
धनुष्य धारण करणारा	धनुर्धारी
धन्याशी निष्ठेने वागणारा	स्वामिनिष्ठ
धर्म स्थापन करणारा	धर्मसंस्थापक
धर्मार्थ फुकट जेवण मिळण्याचे ठिकाण	अन्नछत्र, सदावर्त
धर्माला सोडून नियमबाह्य वर्तन	अधर्म
धड ना इकडे ना तिकडे	त्रिशंकू
धान्य साठविण्याची जागा	कोठार
न
न टाळता येणारे	अपरिहार्य, अनिवार्य, अटळ
नवीन मतांचा पुरस्कार करणारा	नवमतवादी
नृत्य करणारा पुरूष	नर्तक
नृत्य करणारी स्त्री	नर्तकी
नव-या मुलांची आई	वरमाय
नव-या मुलांचे वडील	वरपिता
नदीत जेथवर समुद्राच्या भरतीचे पाणी येते तेथवरचा नदीचा भाग	खाडी
नशिबावर (देवावर) विश्वास ठेवून वागणारा	दैववादी
नऊ दिवस टिकणारा ताप	नवज्वर
न समजण्याजोगे	अगम्य
नदीच्या दोन्ही बाजूंचा सुपीक प्रदेश	खोरे
न बोलाविता येणारा, मध्येचा टपकणारा	आंगतुक
नक्षत्रासारखी सुंदर किंवा खुबसूरत स्त्री	चटकचांदणी
नशीबाने आलेली अवस्था	देवदशा
नदीकाठची सुपीक जमीन	मळी
नदीची सुरूवात होते ते ठिकाण	उगम
नाटक लिहिणारा	नाटककार
नावाचा एक सारखा उच्चार	जयघोष, घोषा
नाग, साप, अजगर यांचा खेळ करणारा	गारूडी
नाणी पाडण्याचा कारखाना	टाकसाळ
न्यायाच्या बाबतीत कठोर असणारा	न्यायनिष्ठुर
नाचण्याचा गोंधळ	धांगडधिंगा
नारळाच्या झाडांची पाने	झावळ्या
निरर्थक गोष्टी	भाकडकथा
नियम व शिस्त यानुसार इतरांवर नियंत्रण ठेवणारी व्यक्ती	प्रतोद
नियमाना सोडून किंवा स्वैर वर्तन करणारा	छंदिष्ट
निरुपयोगी माणसे किंवा वस्तू आणून केलेली भरती	स्वोगीरभरती
निरनिराळ्या राष्ट्रातील	आंतरराष्ट्रीय
नियम शास्त्राप्रमाणे	यथाशास्त्र
निरुपाय अवस्थेत सापडलेला	अगतिक
निरनिराळी सोंगे करून दाखविणारा	बहुरूपी
निरपेक्ष बुद्धीने व स्वेच्छेने केलेल्या कामाबद्दल दिले जाणारे धन	मानधन
नेहमी खरे बोलणारा	सत्यवादी, सत्यवचनी
नेहमी घरात बसून राहणारा	घरकोंबडा
नेहमी न दिसणारी गोष्ट	दुर्मिळ
प
पशु मोफत पोसले जाण्याचे ठिकाण	पांजरपोळ
प्रवासात बरोबर घेतलेले खाद्य पदार्थ	शिदोरी
परंपरेने चालत आलेली ऐकीव गोष्ट	आख्यायिका
पंधरा दिवसांचा काळ	पक्ष, पंधरवडा
पृथ्वीच्या मध्यबिंदूकडे ओढले जाणे	गुरूत्वाकर्षण
परिचित नसलेला	अपरिचित
परिपूर्ण झालेले असे	परिपक्व
प्रत्यक्ष किंवा समोर नाही असे	अप्रत्यक्ष
पंधरा दिवसांच्या कालावधीने प्रसिद्ध होणारे नियतकालिक	पाक्षिक
पहाटे म्हणावयाचे देवाच्या स्मृतीचे गीत	भूपाळी
पडदा दूर करणे	अनावरण
पहाटेची वेळ	उषःकाल
पर्वतावर चढून जाणारे	गिर्यारोहक
प्रश्न विचारताच त्याचे योग्य उत्तर ताबडतोब देणारा	हजरजवाबी
पहाटेचा पवित्र काळ	रामप्रहर
पाऊस पुष्कळ पडणे	अतिवृष्टी
पाऊस मुळीच न पडणे	अवर्षण, अनावृष्टी
पायापासून डोक्यापर्यंत	आपादमस्तक
पायात जोडे न घातलेला	अनवाणी
पायी जाणारा	पादचारी
पाण्याखालून चालणारी बोट	पाणबुडी
प्राणी एकत्र ठेवतात ती जागा	प्राणीसंग्रहालय
पाण्यात राहणारे प्राणी	जलचर
पायाच्या नखापासून शेंडीपर्यंत संपूर्ण शरीरभर	नखशिखांत
पाच कोसांचा प्रदेश	पंचक्रोशी
पायदळी तुडविलेले	पददलित
पाणी साचलेली जागा	पाणथळ
पाच वडांचा समुदाय असलेली जागा	पंचवटी
पाहण्यायोग्य वस्तु मांडलेली जागा	प्रदर्शन
पापापासून मुक्तता	पापक्षालन
पाणी साठविण्यासाठी वापरात येणारे काचेचे भांडे	जार
पाण्यामध्ये जन्मणारे प्राणी	जलज
पायात घालावयाचा विजयाचा तोडा	आकण
पाच दिव्यांची आरती	पंचारती
पाच प्रकारचे गोड पदार्थ	पंचपक्वान्ने
पांढरी रखडी असलेले काळ्या रंगाचे लुगडे	चंद्रकळा
प्रारब्ध योगाने कंटाळा येण्याजोगे कार्य जे गळ्यात पडते ते	कर्मकटकट
पायी करावयाची यात्रा	पदयात्रा
पाण्याचा आघात सहन करण्याजोगी बांधलेली भिंत	धक्का
पावसापासून निवारण करण्यासाठी केलेले झाडपाल्याचे आवरण	इरले
पिकांच्या रक्षणासाठी केलेला मांडव	माचा
पिण्यासाठी पाणी भरण्याची जागा	पाणवठा
पिण्याला योग्य असलेला द्रव पदार्थ	पेय
पितरांच्या स्मृतीचा दिवस व त्या दिवशी करण्याचे कार्य	श्राद्ध
पीक न उगवणारी जमीन	नापीक
पुरात सापडलेले / पुराचा तडाखा बसलेले / पुरामुळे नुकसान झालेले लोक	पूरग्रस्त
पुष्कळ जमीन असलेला	जमीनदार
पुन्हा मिळालेला जन्म	पुनर्जन्म
पुष्कळ ज्ञान असणारा	ज्ञानी
पूर्वी कधीही घडले नाही असे	अपूर्व, अभूतपूर्व
पूर्वी घडलेल्या हकीकतीचे वर्णन	इतिहास
पूर्णपणे अंकित किंवा ओशाळा	ताटाखालचे मांजर
पूर्वीपासून चालत आलेले	परंपरागत
पूर्वेकडे तोंड करून उभा असलेला	पूर्वाभिमुख
पूर्वेकडील प्रदेशातील लोक	पौर्वात्य
पूर्वी जन्मलेला	पूर्वज
पूर्वी कधीही न ऐकलेले	अश्रुतपूर्व
पूर्वी कधीही न पाहिलेले	अदृष्टपूर्व
पूर्व जन्मीचे लागेबांधे	ऋणानुबंध
प्रेरणा देणारा	प्रेरक
पैसे कर्जाऊ देणारा	सावकार
पैसे ठेवण्याची लांबट पिशवी	कसा
फ
फक्त माणसाला पायी जाता येईल एवढी अरूंद वाट	पाऊलवाट
फाजील शहाणा अर्थात मूर्ख	दीडशहाणा
फार कमी बोलणारा	अबोल
फारच दुर्मिळ, पुष्कळ काळाने येणारी संधी	कपिलाषष्टीचा योग
फार झोपाळू मनुष्य	कुंभकर्ण
फुकट पाणी पाजण्याची व्यवस्था	पाणपोई
फुकट पाणी मिळण्यासाठी केलेली सोय	पाणपोई
ब
बर्फाने आच्छादलेले	बर्फाच्छादित
बरोबर की चूक, योग्य की अयोग्य हा विचार न करता ठेवलेली श्रद्धा	अंधश्रद्धा
ब-याच मोठेपणी लग्न करण्यास तयार झालेला	घोडनवरा
बळेच दाखविलेला अतिशय लांबचा संबंध	बादरायणसंबंध
बंदुकीला जोडलेले लांब धारदार पाते	संगीन
बाहेरून दिसायला गरीब पण आतून लबाड	मिष्कील
बाहेरून डौल न दाखविणारा पण खरोखरी गुणी मनुष्य	झाकलेमाणिक
बारकाईने चौकशी करणारा	चिकित्सक
बैल पळावेत म्हणून तोंडाने केलेला आवाज	हुसकणे
बोलण्याची भाषा	बोलभाषा
बोटीवरील मुख्य व्यवस्थापक	कप्तान
भ
भगवान शंकराची उपासना करणारा	शैव, शिवभक्त
भगवान विष्णूची उपासना करणारा	वैष्णव
‘भले होवो' अशी शुभ कामना	आशीर्वाद
भयाने गांजलेली स्थिती	त्राही त्राही
भविष्य सांगणारा	ज्योतिषी
भाषण करणारा	वक्ता
भाषण ऐकणारा	श्रोता
भाषण करण्याची कला	वर्तृत्वकला
भांडण उकरून काढणारी	भांडकुदळ, भांडखोर (भांडणाची खोड असलेली)
भाकरी करण्याची लाकडी परात	काथवट
भावनेच्या अतिरेकाने कंठ दाटून येणे	गहिवर
भिन्न जातीतील वधुवरांचे लग्न	मिश्रविवाह
भिन्न जातीच्या एकत्रीकरणाने नवीन जात निर्माण करणे	संकर
भीती न बाळगता सत्याची बाजू संभाळणे	सत्याग्रह
भूत, भविष्य, वर्तमान, ह्या तिन्ही काळी असलेला	त्रिकाळ, त्रिकाल
भोवतालची जागा किंवा प्रदेश	परिसर
म
मन आकर्षित करणारा, मनाला आकर्षून घेणारे	मनोवेधक, चित्ताकर्षक, चित्तवेधक
मनाला आनंद देणारा	मनोहर, मनोरंजक
मृत्यूवर विजय मिळविणारा	मृत्युंजय
मनाला वाटेल तसे (मनाचे समाधान होईपर्यंत)	मनसोक्त
मन मानेल असे	मनःपूत
मृत्यू पावलेल्या माणसाची आठवण म्हणून केलेली कृती	स्मारक
मरेपर्यंत, मरण येई पर्यंत	आमरण
महिन्यातून एकदा प्रसिद्ध होणारे,	मासिक
मनाला पाझर फोडणारी	हृदयद्रावक
मन हरण करणारा	मनोहर
मनाला आल्हाद देणारा	आल्हाददायक
मशाल धरणारा नोकर	मशालजी
मर्मी लागेल असा स्वर, शब्द	उपरोध
मर्म, रहस्य गुरूने सांगितल्या शिवाय जे कळत नाही ते	गुरुकिल्ली
महान कर्तृत्वाच्या व्यक्तीच्या जीवनावर लिहिलेले प्रदीर्घ काव्य	महाकाव्य
मनाला लागून राहिलेले दुःख	शल्य
मनाला वाटेल तसा वागणारा	स्वैर
मडकी बनविणारा	कुंभार
मासे पकडणारा	कोळी
माशासारखे डोळे असलेली स्त्री	मीनाक्षी
माकडाचा खेळ किंवा तमाशा दाखविणारा	मदारी
म्हातारपणी बुद्धीला झालेला विकार	म्हातारचळ
म्हाताच्या किंवा लंगड्या व लुळ्या गुरांना मोफत पाळण्याचे ठिकाण	पांजरपोळ
मागून जन्मलेला	अनुज
मागचा इतिहास पाहणे	सिंहावलोकन
मागचा पुढचा विचार करून वागणारी व्यक्ती	धोरणी
मालाच्या देवघेवीच्या व्यवहारात मिळणारा मोबदला	अडत
मिजासखोर मनुष्य	तिस्मारखां
मिठाई तयार करणारा	हलवाई
मुलीचा तिच्या सासरी होणारा छळ	सासुरवास
मुलगा नसलेला	निपुत्रिक
मुद्द्याला धरून असलेले	मुद्देसूद
मुलाला झोप यावी म्हणून म्हणावयाचे गीत	अंगाईगीत, पाळणा
मुद्दाम वाकडे जाण्याचा खटाटोप, आडमार्गाने वागण्याची तन्हा	द्राविडी प्राणायाम
मूळचेच सुंदर असलेले	निसर्गसुंदर
मूर्ती बनविणारा	मूर्तीकार
मूर्तीची पूजा करणारा	मूर्तीपूजक
मूर्तीचा नाश करणारा	मूर्तीभंजक
मूर्तीच्या मस्तकावर दूध, दही, पाणी इत्यादिनी घातलेले स्नान	महामस्तकाभिषेक
मूर्तीच्या पाठीमागे चांदी इत्यादी धातूंची केलेली महिरपी	प्रभावळ
मूर्खपणाची मसलत देणारा	उंटावरचा शहाणा
मोजता येणार नाही इतके	असंख्य, अमाप, अगणित
मोजकाच आहार घेणारा	मिताहारी
मोजकेच बोलणारा	मितभाषी
मोकळेपणी फिरण्यास मनाई	संचारबंदी
मोजक्या शब्दात सांगितलेले तत्व	सूत्र
मोठे ऋषी	महर्षी
मोफत कोरडा शिधा मिळण्याचे ठिकाण	सदावर्त
मोठ्याने केलेले पाठांतर	घोकंपट्टी
मोठ्या माणसांच्या (मनुष्यांच्या) स्वागतासाठी उठण्याची क्रिया	अभ्युत्थान
य
यज्ञविधी प्रमुख	पुरोहित
यज्ञातील मुख्य नेता, यज्ञ चालविणारा	उपाध्याय, अध्वर्यु
यज्ञात बळी किंवा आहुती देण्याच्या वेळी म्हणावयाचा शब्द	स्वाहा
यज्ञातील आहुती	बळी
युद्धात शौर्य दाखविणारा	रणशूर, रणवीर
युरोप, अमेरीका या पश्चिमेकडील देशातील लोक	पाश्चिमात्य
योग करण्याची जागा	योगशाळा
योग्य प्रसंगी योग्य उत्तर देणारा	समयसूचक
योजना करणारा	योजक
र
रस्त्याने पायी जाणारा	पादचारी
रणांगणावर आलेले मरण	वीरमरण
रक्त गोळा करून ठेवण्याचे ठिकाण	रक्तपेढी
रत्नानी मढविलेले	रत्नजडित
रत्नांचा व्यापार करणारा	जवाहिन्या
राजाचे बसावयाचे आसन	सिंहासन
राजाचा शिक्का सांभाळणारा	शिक्केनस्वी
राष्ट्राला पित्याप्रमाणे असणारा	राष्ट्रपिता
राजाच्या दरबारात नृत्याचे काम करणारी स्त्री	राजनर्तिका
राजाची स्तुती करणारा	भाट
रात्री फिरणारा	निशाचर
राष्ट्रवाराष्ट्रातील	आंतरराष्ट्रीय
रात्रंदिवस एकाच गोष्टीचा नाद असलेला	नादिष्ट
रात्रीचा पहारेकरी	जागल्या
राज्यातील लोक	रयत, प्रजा
राजाने मान्यता दिलेली	राजमान्य
रोजच्या हिशेबाजी टिपणवही	रोजखर्डा
ल
लग्नात द्यावयाची भेट	आहेर
लहानापासून म्हातार्‍यापर्यंत	आबालवृद्ध
लहानपणी मिळालेले वळण किंवा शिक्षण	बाळकडू
लग्न न करणारा	ब्रह्मचारी
लढण्याची विद्या	युद्धकला
लक्ष न दिले गेलेले	उपेक्षित
लहान मुलांना समजेल असे	बालबोध
लग्न झालेल्या मुलीच्या आई वडिलांचे घर	माहेर
लहान मुलास प्रथम अन्न खावयास घालण्याचा समारंभ	उष्टावण
लांबत जाणारे काम	मारूतीचे शेपूट
लाकडाच्या वस्तू बनविणारा	सुतार
लाखो रूपये जवळ असणारा	लखपती, लक्षाधीश
लिहीण्याची हातोटी (शैली)	लेरवनशैली
लिहीता वाचता येत असलेला	साक्षर
लेख लिहिणारा	लेखक
लोकांचा आवडता	लोकप्रिय
लोकांना मान्यता दिलेला	लोकमान्य
लोकांच्या सत्तेखाली त्यांच्याच संमतीने त्यांच्या हितासाठी असलेली राज्यपद्धती	लोकशाही
लोकांना पुढे नेणारा	पुढारी, नेता
लोकांचे पुढारीपण करणारा	पुढारी, नेता
लोकांची फसवणूक करून त्याना लुबाडणारा	ठकसेन
लोखंडाच्या वस्तू बनविणारा	लोहार
लोकांच्या मताने चाललेले राज्य	प्रजासत्ताक
व
वर्णन करता येणार नाही असे	अवर्णनीय
वर्षाने प्रसिद्ध होणारे .	वार्षिक
वर्णन करण्याची हातोटी	वर्णनशैली
व्यवहाराविषयी काहीही न कळणारा	व्यवहारशून्य
व्यवस्थित आखलेले	रेखीव
व्रताप्रमाणे काही नेम करणारा	व्रतस्थ
वर्तमानपत्र चालविणारा	संपादक
वनात राहणारे लोक	वनवासी
वर्तमान पत्रातील संपादकीय मुख्य लेख	अग्रलेख
वनस्पतीच्या मुळाशी पाण्यासाठी केलेला खोलगट भाग	अळे
वयाने व अधिकाराने सर्वात कमी असलेली व्यक्ती	कनिष्ट
वजनदार मनुष्य	पेंड
वनात राहणारे प्राणी	वनचर
वृत्त पत्रसाठी बातम्या आणून देणारा	वार्ताहर
वाजवी पेक्षा कमी खर्च करणारा	कंजूस
वाडवडिलांनी मिळविलेली संपत्ती	वडिलोपार्जित
वाट दाखविणारा	वाटाड्या
वारस नसलेला	बेवारशी
व्याख्यान देणारा	व्याख्याता
वाटसरूना पाणी पाजण्यासाठी केलेली सोय	पाणपोई
वाटेल तसा पैसा खर्च करणे	उधळपट्टी
वाईट आईबापांच्या पोटी चांगली संतती	भांगेमध्ये तुळस
वारसाचा हक्क नसलेला	निवारसा
वाईट परिस्थितीचे दिवस	दुर्दिन
वादी प्रतिवादी अशा कोणत्याही पक्षात नसलेला	त्रयस्थ
वाडवडिलांच्या पासून ज्यांचे घरात श्रीमंती आहे असा	गर्भश्रीमंत
वाटेल त्यावेळी वाटेल ते घडणारे	अनियमित
वाईट आचरण असलेला	दुराचारी
वाईट मार्गाने जाणारा	अधोगामी
वाटसरुना राहण्यासाठी धर्मार्थ बांधलेली इमारत	धर्मशाळा
विशिष्ट ध्येय गाठण्याची जबरदस्त इच्छा	महत्त्वाकांक्षा
विक्रीचा माल घेऊन दारोदार हिंडणारा	फेरीवाला
विनयाने बोलणारा	विनयशील, विनम्र
विमान चालविणारा	वैमानिक
विशिष्ट ध्येय गाठण्याची जबरदस्त इच्छा असणारा	महत्त्वाकांक्षी
विशिष्ट ध्येय समोर ठेवून वागणारा	ध्येयनिष्ठ
विशिष्ट मर्यादा ओलांडून जाण्याचे केलेले गैरकृत्य	अतिक्रमण
विवाह समयी नवरानवरीमध्ये धरावयाचे वस्त्र	अंतर्पाट
विशिष्ट हवामानाचा कालखंड	ऋतु
विहिरीतून पाणी काढणे	शेंदणे
विशिष्ट ध्येयासाठी प्राणत्याग केलेली व्यक्ती	हुतात्मा
वेडे वाकडे शब्द	मुक्ताफळे
श
शत्रूकडील बातमी काढणारा	हेर, गुप्तहेर
शरीरात जीव असलेला	सजीव
शत्रूला सामील झालेला	फितूर
शंभर वर्षे आयुष्य असणारा	शतायुषी
श्रम न करता खाणारा	ऐतखाऊ
श्रम करून जीवन जगणारे	श्रमजीवी, श्रमिक
श्रद्धा ठेवून वागणारा	श्रद्धाळू
शरण आलेला	शरणागत
शक्य असेल त्याप्रमाणे	यथाशक्ती
शर्यतीत एकमेकांच्या सतत पुढे येण्याचा प्रयत्न	चुरस
शंकराने विश्वसंहारकाली केलेले नृत्य	तांडव, शिवनृत्य
शत्रे ठेवण्याचे ठिकाण	शस्त्रभंडार
शरीरतील तंतुयुक्त भाग	स्नायू
शापापासून सुटका	उ:शाप
शिल्लक राहिलेले	उर्वरित
शिकारीसाठी किंवा निरीक्षण करण्यासाठी रानात बांधलेला सुरक्षित उंच माळा	मचाण
श्रीरामाचे गुणवर्णत करणारे संस्कृत स्त्रोत्र	रामरक्षा
शिक्षा करण्याचे यमपुरीतील स्थान	नरक
शिकण्याची आवड नसलेला, अशिक्षित राहिलेला	अक्षरशत्रु
शुष्क, लांबणीचे व कंटाळा आणणारे भाषण	चर्पटपंजरी
शेतात बांधलेली पडवी	पडळ
शेजा-यांशी वागण्याची पद्धत	शेजारधर्म
शेतक-यांना मिळणारे सरकारी कर्ज	तगाई
स
सतत काम करणारा (सतत उद्योग करणारा)	दीर्घोद्योगी, उद्योगी
समाजाची सेवा करणारा	समाजसेवक
समुद्राचे पाणी वाढत पुढे जाणे	भरती
समुद्राचे पाणी मागे हटणे	ओहोटी
सहा महिन्यानी प्रसिद्ध होणारे	षण्मासिक
सभेत भाषण करणारा	वक्ता
सत्यासाठी झगडणारा	सत्याग्रही
संकट दूर करणारा (संकटाचे निवारण करणारा)	विघ्नहर्ता, विघ्नविनाशक
समाजात सुधारणा घडवून आणणारा	समाज सुधारक
समाजाकडून उपेक्षिलेले व पीडले गेलेले	दलित
संपूर्ण दिवसाचा कार्यक्रम	दिनक्रम
समोरा समोरील कुंपणामुळे तयार झालेली गावातील किंवा शेतातील लहान वाट	पाणंद, पाणद, पाणंधी, पाणंदी, पाळंद
समाजातील परिस्थिती बदलून तिला योग्य वळण लावणारा	युगपुरूश, युगप्रवर्तक
सर्व समाजात समता नांदावी असे म्हणणारा	साम्यवादी
सहज साध्य होऊ शकणारे	सुसाध्य, सहजसाध्य
सर्वांसाठी एकत्र वाचनाची सोय	वाचनालय
सतत पैसे खर्चणारा	खर्चिक, उधळ्या
सतत कष्ट करणारा	कष्टाळू
सहसा न घडणारे	क्वचित
सरकारी कायदे मोडण्याची क्रिया	कायदेभंग
सर्वांचा संहारकर्ता व क्रूर असा शत्रू	कर्दनकाळ
सतत पडणारा पाऊस	झडी
सच्छील व धर्मनिष्ठ मुनष्य	धर्मराज
संसारपाश मोडून टाकणारा	निःसंग, विरक्त (संसाराचा त्याग केलेला)
सतत निंदा करणारा	निंदक
सर्व बाजूनी पाण्याने वेढलेले जमिनीचे क्षेत्र	बेट
सदा रडत बसणारा बेहिमती मनुष्य	रडतराव
सभेत धीटपणाने भाषण करणारा	सभाधीट
संगीतातले सात स्वर (सा, रे, ग, म, प, ध, नि)	सप्तस्वर
सहज होऊ शकणारी गोष्ट	हातचा मळ
सर्व धंद्याचा कसबी	हरहुन्नरी
सर्वाशी मिळून मिसळून वागणारा	मनमिळावू
स्वतःच लिहिलेले स्वतः विषयीचे चरित्र	आत्मवृत्त, आत्मचरित्र
स्वभावाने अतिशय तापट असा मनुष्य	आग्यावेताळ
स्वतःची कोणतीही वस्तू सहज देणारा	उदार
स्वतः काही न करता इतराना करण्यांविषयी हुकुमवजा गोष्ट सांगणे	तोंडपाटीलकी
स्वर्ग, मृत्यु, पाताळ ह्या तीन लोकांचा समुदाय	त्रिखंड
स्वत्व, रजस, तमस या गुणांचा समुदाय	त्रिगुण
स्वतःच्या पराक्रमाने चारी दिशातील लोकांना जिंकणे	दिग्विजय
स्वतःस मोठा पंडित मानणारा	पंडितमान्य
स्वत:च्या फायद्याचा विचार न करता कार्य करणारा	निस्वार्थी
स्वतःचा फायदा	स्वार्थ
स्वतःचा अभिमान असणारा	स्वाभिमानी
स्वतःचा मुळीच अभिमान नसणारा	स्वाभिमानशून्य
स्वत:चे काम स्वतःच करणारा	स्वावलंबी
स्वतःकष्ट (श्रम) करून मिळविलेले	स्वकष्टार्जित
स्वत:च्या हिताचा त्याग करणारा	स्वार्थत्यागी
स्वत:च्याच फायद्याचा विचार करणारा	स्वार्थपरायण (स्वार्थी)
स्वत:शी केलेले भाषण	स्वगत
स्वतःची कामे स्वतः करणे	स्वावलंबन
स्वतःविषयी अभिमान	स्वाभिमान
स्वतःहून लोकसेवा करणारा	स्वयंसेवक
स्वतः संपादन केलेली	स्वसंपादित, स्वार्जित
स्वर्गातील इंद्राची बाग	नंदनवन
स्वदेशाचा अभिमान असणारा	स्वदेशाभिमानी
स्वतःला अक्कल नसून दुस-यांच्या हो ला हो करणारा	होयबा
सारे जग पाण्यात बुडून जाणे	प्रलय
सांगितलेले तेवढेच काम करणारा	सांगकाम्या
सापाचा खेळ करणारा	गारूडी
सामान्य लोकात न आढळणारा	लोकोत्तर
स्थापना करणारा	संस्थापक
साधाभोळा निरुपद्रवी मनुष्य	देवमाणूस
सिनेमाच्या कथा लिहिणारा	पटकथालेखक
सीमा नाही असे	असीम
सुंदर शब्दातील बोधपर वचन (वाक्य)	सुभाषित
सुखाच्या मागे लागलेला	सुखलोलुप
सुखाने काळ कंठणारा	सुरवासीन
सुखाच्या आहारी गेलेला	सुखासीन
स्तुती करण्यास अयोग्य	अश्लाघ्य
सूर्योदयापूर्वी देवाला कारावयाची आरती	काकडआरती
सूर्यादय ज्या पर्वतामागून होतो तो पर्वत	उदयगिरी
सूर्योदयापूर्वीची वेळ	उषःकाल (पहाटेची वेळ)
सूर्य उगवल्यानंतर अंथरणातून उठणारा	सूर्यवंशी
सूर्याचे दक्षिणकडे जाणे	दक्षिणायन
सूर्याचे उत्तरेकडे जाणे	उत्तरायण
सूर्योदयापासून पहिले तीन तास	रामप्रहार
सूचना न देता येणारा पाहुणा	अगांतुक, आगंतुक
सूर्योदयापूर्वी किंवा सूर्यास्तानंतर दिसणारा प्रकाश	संधिप्रकाश
सैन्याची केलेली गोलाकार रचना	चक्रव्यूह
सोन्याचे वस्तू (अलंकार) बनविणारा	सोनार
सोन्याचांदीचा व्यापारी	सराफ
ह
हळूहळू घडून येणारा बदल	उत्क्रांती
हट्टीपणा करणारा	दुराग्रही
हरिणीसारखे डोळे असणारी स्त्री	मृगाक्षी, मृगनयना
हृदयाला जाऊन भिडणारे	हृदयंगम, हृदयस्पर्शी
हत्ती बांधण्याची जागा	हत्तीखाना
हत्तीना काठीने मारून पळविण्याचा जुन्या राजेरजवाड्यांचा एक खेळ	साठमारी
हळूहळू एक सारखा पाऊस पडण्याचा प्रकार	रिमझिम
हत्तीला काबूत ठेवणारा	माहूत
हातात चक्र असलेला	चक्रधारी, चक्रपाणी
हाताचे दोन पंजे जवळ आणून केलेला हाताचा पसा	ओंजळ
हातात हात घालून	सहकाच्याने
हात मागे आवळून बांधणे	मुसक्याबांधणे
हिंडून करावयाचा पहारा	गस्त
हिरव्या रंगाचे रत्न	पाचू
क्ष
क्षणात नाश पावणारे	क्षणायू, क्षणभंगुर
क्षमा करण्याची वृत्ती असणारा	क्षमाशील
क्षुद्र वस्तू चोरणारा	काडीचोर
क्षुद्र लोकांची ओरडं	कोल्हेकुई
ज्ञ
ज्ञानाची इच्छा करणारा	जिज्ञासू
ज्ञान मिळविण्यासाठी केलेली उपासना	ज्ञानोपासना
ज्ञानाचा अभाव असलेला	अज्ञानी