जोड शब्द | अर्थ |
अकट चिकट | चोखंदळ |
अकट विकट | अतिशय मोठा |
अकडं तिकडं | अव्यवस्थित |
अकरनकर | हट्टी, दुराग्रही |
अकराळ विकराळ | भयंकर (अक्राळ विक्राळ) |
अकांड तांडव | रागाने ओरड |
अक्कल बाज | हुशार |
अगट चिगट | मंद, आळशी |
अगड तगड | क्षुल्लक वस्तू (सटरफटर) |
अगड तबड | शिळेपाळे, जाडे भरडे अन्न |
अगल्या बगल्या | आश्रित |
अग्निपरीक्षा | अग्निदिव्य |
अगापिछा | संबंधी |
अग्निपात्र | इस्त्रीचे यंत्र |
अग्नियंत्र | बंदूक, तोफ |
अघळ पघळ | ऐस पैस, सैल |
अंगत पंगत | मुलांचा एकत्र जेवणाचा प्रकार |
अचकट विचकट | वाईट, अश्लील |
अचक बोचक | गैर पद्धतीने, अस्ताव्यस्त |
अचकल दचकल | वाईट अन्न |
अचका विचका | गोंधळ, गुंतागुंत |
अचका गचका | धसका, अपस्मार, फेफरे यांनी बसणारा हिसका |
अचट बोचट | अर्धे मुर्धे, कमी जास्त |
अचडे बचडे | लाडके मूल |
अचरट पचरट | कोरडे, बेचव |
अजात शत्रु | शत्रू नसलेला |
अटक चटक | चेष्टा, खेळ |
अटक मटक | खेळ |
अटपा आटप | आवराआवर, निरवानिरव |
अटाअट | वाण, उणीव, टंचाई |
अटापीट | छळणूक, गांजणूक |
अटांग पटांग | लांबलचक |
अठोनी वेठोनी | पीळदार |
अटोकाट | अत्यंत |
अडका अडकी | गुंतागुंत, विघ्न |
अडगुण बडगुण | फालतू वस्तू |
अडप झडप | चोरून मारून, लपून छपून |
अडवा तिडवा | वाकडा तिकडा, बाकदार |
अडगुले मडगुले | मुलांचे गाणे |
अडपता दडपता | देखरेख करणारा |
अडप दडप | धाक, वचक |
अडोशी पडोशी | जवळपासचा, शेजारचा |
अढा वेढा | आडकाठी, प्रतिबंध |
अढेवेढे | वाकडे तिकडे मुद्दे, अळेपिळे |
आणिबाणी | ऐनवेळ अतिशय लहान कण |
अणुरेणू | देवघेव, फेरफार |
अदलाबदल | मोठ मोठे वीर |
अतिरथी महारथी | सुवासिक फुलांचे सत्व |
अत्तर गुलाब | जास्तजास्त |
अधिकाधिक | जास्त कमी |
अधिक उणे | (अर्धे मुर्धे) कमी जास्त |
अर्धा मुर्धा | लबाडी, घोटाळा |
अफरा तफर | अव्यवस्थित |
अबर गोबर | बेचव, नीरस |
अबर चबर | आळ, आरोप |
अभांड कुभांड | शांती, समृद्धी |
अमन चमन | जेवण व पाणी (निर्वाहाचे साधन) |
अन्नपाणी | बडे लोक |
अमीर उमराव | कोणी एक |
अमूक तमूक | कोणीतरी व्यक्ती |
अयबू गयबू | अन्न व कपडे इ. |
अन्न वस्त्र | आळीपाळी, अदला बदली |
अरगी पारगी | अवघड जागा, कडा |
अरडी दरडी | परडी |
अरडी परडी | अलीकडे, पलीकडे |
अरता परता | बेचव, नीरस, रुक्ष |
अरब चरब | आसपास, आजुबाजूला |
अरस परस | तात्पुरते |
अरळतरळ | भाषण (तयारी नसलेले भाषण), अप्रस्तुत भाषण |
अराळ फराळ | कोणत्याही रीतीने |
अर्था अर्थी | कोणीही, भलता सलता |
अलबलीत गलबलीत | ढिला, मंद |
अरे तुरे | सलगीचे संबोधन |
अलांडा बलांडा | अडथळा, विघ्न |
अलाई बलाई | दुःख, त्रास |
अवडक चवडक | पसारा, गोंधळ |
अवड चिवड | अव्यवस्थित पसारा |
अवडा देवडा | अडवा तिडवा, वाकडा तिकडा |
अवती भवती | आजुबाजूला |
अवळ चवळ | अर्धवट |
अवाई तवाई | संकट |
अशीतशी | किरकोळ, क्षुल्लक |
अष्टावक्र | विद्रूप, कुरूप |
अष्ट पुत्र | आठ मुले |
अष्टमांश | आठवा हिस्सा |
अष्ट पैलू | हुषार, कला जाणणारा |
अष्टौप्रहर | रांत्रदिवस, सतत |
असुळ विसुळ | अस्ताव्यस्त, अव्यवस्थित |
अस्ती नास्ती | काय आहे, काय नाही ते |
असते नसते | अप्रासंगिक |
अहाच वहाच | वरवर, दिखाऊ |
अहद तहद | या टोकापासून त्या टोकापर्यंत |
अळा पिळा | मुरडा, पिरगळा |
आखोआख | मूळ किमतीने |
आखाडखाना | शस्त्रागार, तालीमस्वाना |
आकाश पाताळ | सर्वत्र |
आगर डोंगर | सरहद्द, आवार |
आगा पिछा | मागचा पुढचा भाग |
आगत स्वागत | सत्कार, पाहुणचार |
आंगतपंगत (अंगत पंगत) | मुलांचा एकत्र भोजनाचा प्रकार |
आई-बाप | आईवडील, पालक |
आगळा वेगळा | अप्रतिम |
आगे मागे | पुढे मागे |
आचार विचार | नियम, शिस्त |
आटक साटक | मुलांचा एक खेळ |
आटा पिटा | खटाटोप |
आटिवेटी | श्रम, कष्ट |
आटेविटे | आठेविठे, आळेपिळे |
आटपाट | ठामपणा, पक्केपणा |
आटपाटनगर | कोणते तरी एक शहर |
आटापाणी | पीठ व पाणी, रोजचा शिधा |
आटोकाट | पराकाष्ठेचा, अत्यंत, पूर्ण |
आट्या पाट्या | एक महाराष्ट्रीय खेळ |
आणिबाणी | संकट प्रसंग |
आदळ आपट | आदळणे व आपटणे, आपटा आपटी |
आनंदी आनंद | खूप आनंद |
आपट धोपट | आपटणे, आपटा आपटी |
आंबट गोड | आंबट व गोड यांचे मिश्रम |
आबड धाबड | ओबड धोबड, बेडौल |
आबळा गोबळा | सर्व दिशास व्यापून असणारा |
आबादी आबाद | भरभराट |
आंबट चिंबट | आंबट |
आयात निर्यात | आवक जावक |
आयाबाया | शेजारणी पाजारणी |
आवड निवड | पसंती, आवड नावड |
आमने सामने | समोरा समोर |
आवळे जावळे | जुळे |
आरोह-अवरोह | चढ-उतार |
आलीगेली | नफातोटा, जमाखर्च |
आवट चावट | भसते सलते |
आवती भोवती | आजूबाजूला, आसपास |
आस्कळ विस्कळ | ऐसपैस |
आस्कार हुस्कार | हुंदके देणे, श्वासोच्छ्वास |
आशानिराशा | इच्छा-अनिच्छा |
आहाळबाहाळ | संपूर्ण, विस्तीर्ण |
आळसमळस | ऐसपैस |
आळाटाळी | ढिलाई, चेंगटपणा |
आळाटोळा | अंदाज |
इकडे तिकडे | आजुबाजूला, येथेतेथे |
इवले इवले | लहान |
इन मिन साडेतीन | छोटा संसार |
इमाने इतवारे | प्रामाणिकपणाने, एकनिष्ठेने |
इडा पिडा | दुःखे, संकटे |
उकसाबुकसी | ओक्साबोक्षी |
उखळा उखळ | विस्कटणे, मोकळे करणे |
उखाळी पाखाळी | वैगुण्य, दोष, कमीपणा |
उगरा बागरा | उग्र, क्रूर, भयानक |
उगवित पागवित | सोईसोईने, थोडेथोडे |
उघडा बोडका | खुला, मोकळा, नागवा |
उघड वाघड | उघडपणे, प्रसिद्धपणे |
ऊचकळ्या बुचकळ्या | बुडत्या माणसाच्या पाण्यातील गटांगळ्या |
उचका उचक | घाईने ओढणे, फसविणे |
उचमपचम | उठाठेव |
उचलबांगडी | हकालपट्टी करणे |
उचला उचल | घाईने सामानाचे स्थलांतर करणे |
उजळ पाजळ | स्वच्छ, सतेज |
उजवा डावा | फरक |
उजूबुजू | आदर, मान, मर्यादा |
उटाउटी | उठाउठी, तात्काळ, त्वरेने |
उठसूट | कारणाशिवाय करण्याची क्रिया |
उठाठेव | खटपट |
उडतउडत | अस्पष्टपणे |
उडवा उडवी | टाळाटाळी, उधळपट्टी |
उतळपातळ | गप्पा, प्रौढी |
उत्तमोत्तम | उत्कृष्ट |
उत्तरोत्तर | क्रमाक्रमाने, हळूहळू |
उतळपातळ | थोडेथोडे |
उन्हातान्हाचा | भर दोन प्रहरचा |
उधळ माधळ | उधळेपणा |
उधार उसनवार | बिनव्याजी कर्ज |
उपज निपज | जन्म आणि वाढ, उदय आणि प्रगती |
उपासतापास | कडक व्रत, व्रतनियम |
उरलासुरला | शिल्लक राहिलेला |
उलगा उलग | आवराआवर, समाप्ती |
उलाघाल | उलाढाल, क्रांती |
उलटा पालटा | उलथा पालथा, गोंधळ |
उठता बसता | वेळी अवेळी |
उष्टे खरकटे | जेवणानंतर पानात राहिलेले |
उसने पासने | उसनवारी, उधारी |
ऊन पाऊस | सूर्यप्रकाश व पाऊस |
ऋषीमुनी | साधूसंत |
एकट दुकट | एखाद दुसरा, एकटाच |
एकनिकी | एकी, जूट |
एकमेक | परस्पर |
एकमेळ | ऐक्य |
एकांती लोकांती | गुप्त किंवा प्रकट, खाजगी किंवा सार्वजनिक |
एकलकोंडा | एकांतप्रिय |
एडगुळ बेडगुळ | ओबडधोबड |
एरडबेरड | बेडौल |
ऐशआराम | चैन, सुख, ऐष आराम |
ऐलपैल | या व त्या बाजूचा |
ऐलतीर पैलतीर | या व त्या बाजूचा किनारा |
ऐसपैस | विस्तीर्ण, प्रशस्त |
ओकसाबोकशी | मोठ्याने हेल काढून रडणे |
ओघळ निघळ | वेडा वाकडा प्रवाह |
ओढाओढ | खेचाखेच, गर्दी |
ओढाताण | पैशाची टंचाई |
ओढून ताणून | कसेतरी, कष्टाने |
ओबड धोबड | वेडेवाकडे, बेढव |
ओवळा सोवळा | अपवित्र-पवित्र |
ओळख पाळरव | परिचय |
औडक चौडक | ओबडधोबड, लहान मुलांचा खेळ |
औरस चौरस | सभोवार, भोवती |
औषध उपचार | वैद्यकीय उपचार |
अंखण पंखण | धान्याप्रमाणे पसरणे |
अंगकाठी | अंगाची ठेवण, देहयष्टी |
अंथरूण पांघरूण | बिछाना व पांघरायचे वस्त्र |
अंधार कोठडी | एकांत वासाची शिक्षा देण्याची खोली |
अंडाळ बंडाळ | अव्यवस्था, गैरसोय |
कडनिकड | निकडीचा प्रयत्न |
कडाफोड | आदळ, आपट |
कच्ची बच्ची | लहान मुले |
कडी कोयंडा | दाराची कडी |
कडी कुलपे | दाराची कडी व कुलूप |
कमी अधिक | कमी जास्त |
कडे लोट | शिक्षा म्हणून डोंगर कड्यावरून ढकलणे |
कपडालत्ता | कापडचोपड, वस्त्र, कापड |
कडोकडी | जोराने, नेटाने |
कमजादा | कमी जास्त, कमी अधिक |
करार मदार | वचन, बोली |
कर्मकांड | धर्मकर्म |
कर्मयोग | दैव, योगायोग |
कर्मकथा | दुःखद कहाणी |
कर्मकटकट | कंटाळवाणे, तापदायक |
कर्मसंन्यास | कर्माचा त्याग |
कर्ण कटू | कर्कश, कठोर |
कलाकौशल्य | कलाकुसर, कलेत नैपुण्य |
कर्मधर्म | वर्तन, कृत्य |
कसाबसा | मोठ्या कष्टाने, प्रयासाने |
कसकसणे | अंग दुरवून येणे |
कहिबहि | कधीमधी, कधीतरी |
कागद पत्र | पत्र, चिठ्ठी इ. |
काऊ-चिऊ | कावळा चिमणी, लहान सहान |
काट कसर | काटाकाट, खर्च कमी करणे |
काटे कुटे | बारीकसारीक लाकडे, अडथळा |
काटेकोर | बारीक, सूक्ष्म, व्यवस्थित |
काथ्याकूट | निरर्थक चर्चा, वाद |
कानाडोळा | दुर्लक्ष |
कानामात्रा | अक्षर चिन्हे |
कांदा भाकरी | जेवण, गरिबांचे जेवण |
कानीकपाळी | अरवंड (ओरडणे) |
कानाकोपरा | सर्वत्र, कानाकोचा |
काबाडकष्ट | मेहनत, श्रम |
काम काज | लहान मोठे काम |
काडी-कुटका | गवताचा तुकडा, अल्पशी गोष्ट |
कामधंदा | उद्योग |
कामचलाऊ | तात्पुरता उपयोगी पडणारा |
कामचुकार | काम चुकविणारा |
कामसाधू | स्वार्थी |
कायदा कानून | न्याय |
कार्यकर्ता | लोकांची सेवा हौसेने करणारा |
कार्यतत्पर | कार्यात निमग्न |
कालवा कालव | ढवळा ढवळ, घोटाळा |
कालत्रयी | कधीही नाही |
काल पुरूष | यम |
कावरा बावरा | भयभीत, गोंधळलेला |
काळासावळा | सावळा |
काळ झोप | मृत्यूच्या वेळची झोप |
काळरात्र | भयंकर संकटाची रात्र |
काळवेळ | वेळकाळ, समय |
काळ पुरूष | यम, त्यासारस्वा क्रूर पुरुष |
काही बाही | थोडेसे, भलतेच |
किडूक मिडूक | बारीक सारीक दागिने |
किडा मुंगी | जीवजंतू |
कुच कामाचा | अगदी निरुपयोगी |
कुजबुजणे | हळूहळू बोलणे |
कुरबुर | धूसपूस, तंटा |
कुल परंपरा | चाल, रीत |
केरकचरा | केराप्रमाणे निरुपयोगी पदार्थ |
केरकसपट | अगदी क्षुल्लक वस्तू |
केर पोतेरे | झाडलोट, पाणी भरणे इ. |
केरवारे | केरकचरा |
केरपाणी | झाडलोट |
कोड कौतुक | कौतुक, लाड, आवड |
कोकण पट्टी | कोकण किनारा |
कोलवा कोलव | चुकवा चुकव, टाळाटाळ |
खटाटोप | मोठी तयारी, बेत |
खबरबात | समाचार, बातमी |
खडी साखर | खडे जमलेली साखर |
खरेदी विक्री | माल खरेदी करून तो परत विकणे |
खडा जंगी | जोराचे भांडण, लढाई |
खाचखळगे | चढउतार, विषमता, खाचखोच |
खाणाखुणा | संकेत, आठवणीचे चिन्ह |
खातर जमा | खात्री, विश्वास |
खालोखाल | योग्यतेने किंचीत कमी |
खापरतोड | निपणतूचा/पणतूचा मुलगा (नातवाचा किंवा नातीचा नातू) |
ख्याली खुशाली | स्वस्थता, गंमत |
खाऊन पिऊन | तृप्त, खाऊन पिऊन समाधानी |
खाणे पिणे | अन्न, भोजन, खाद्य पदार्थ इ. |
खारीक खोबरे | सुका मेवा |
खेळी मेळी | सलगी |
खेळ खंडोबा | नाश |
खोटेनाटे | असत्य |
खोगीर भरती | व्यर्थ लोकांची भरती |
गप्पागोष्टी | रिकामपणाच्या गोष्टी |
गगन मंडल | आकाशाची पोकळी |
गणगोत | नातेवाईक, सोयरेधायरे |
गल्लीबोळ | लहान रस्ता |
गडबड गोंधळ | धांदल |
गद्धे पंचविशी | तारुण्याचा काळ |
गरम नरम | फार थंड व फार गरम नसलेले |
गण मैत्री | जन्म पत्रिकेतील गणांमधील मैत्री |
गर्भ श्रीमंत | जन्मापासून श्रीमंत |
गरीब गुरीब | गोरगरीब |
गंगा जमुना | अश्रू |
गंगा भागीरथी | वयस्क विधवा, गंगेचे पवित्र पाणी |
गज-घंटा | हत्तीच्या गळ्यातील घंटा |
गंमत जंमत | चैन, मजा |
गृहकलह | घरगुती तंटा |
गाईगुरे | गुरे |
गाई वासरू | गुरे |
गाठ भेट | भेटी |
गाडी-घोडा | वाहन |
ग्राम देवता | गावचा प्रमुख कुलदेव |
ग्रहगती | ग्रहांचा वाईट परिणाम |
ग्रामपंचायत | गावची व्यवस्था पाहणारी संस्था |
गारेगार | अतिशय गार |
गुरू-दक्षिणा | विद्याभ्यास संपल्यावर गुरूस द्यावयाची देणगी |
गुरू-संप्रदाय | गुरुमार्ग, गुरूने घालून दिलेली परंपरा |
गुंता गुंत | घोटाळा, गोंधळ |
गुरे ढोरे | गुरे |
गुजगोष्ट | गुपित |
गैरवाजवी | अयोग्य, अन्याय |
गैर फायदा | अयोग्य फायदा |
गैर समजूत | चुकीची समजूत |
गैर सोय | अडचण, त्रास |
गैर मसलत | मूर्खपणाचा बेत |
गोर गरीब | गरीब व दरिद्री |
गोरा गोमटा | सुंदर रूपाचा |
गोब्राह्मण | गाय आणि ब्राह्मण, गरीब ब्राह्मण |
गोरा मोरा | पांढरा पडलेला |
गोरक्षण | कसायापासून गाय वाचविणे |
गोडी गुलाबी | भलेपणा, मैत्री |
गोड धोड | गोडाचे जेवण |
गोपाळकाला | सर्वांचे जेवण्याचे डबे एकत्र करणे |
गोळाबेरीज | तात्पर्य, सारांश |
गोरापान | अतिशय गोरा |
गौडबंगाल | लबाडी, युक्ती, रहस्य |
घरदार | घर व संसार |
घर कोंबडा | नेहमी घरात राहणारा |
घर बार | घरदार, प्रपंचाचा पसारा |
घायकुती | उतावळेपणा |
घाई गर्दी | अगदी गडबड, गर्दी |
घातपात | ठार मारणे, नाश |
घाई गडबड | अगदी गडबड, घाई घाईने |
घुसळ खांब | दही घुसळण्यासाठी रवी ज्याला बांधतात तो खांब |
घेवाण देवण | व्यवहार |
घोडा गाडी | घोड्याची गाडी |
घोडा मैदान | परीक्षेची कसोटी |
घोडे बैल घो | घोडे व बैल |
डचूक | अक्षम्य चूक |
घोडकुदळ | उपवर झालेली पण लग्न न झालेली मोठी मुलगी |
चकडमकड | सोंगढोंग, चालढील |
चकनाचूर | सत्यानाश, नायनाट, चकाचूर, पूड, भुगा |
चकमकर | युक्त्या , डावपेच |
चक्का चक्की | उघड भांडण, हमरी तुमरी |
चक्रपाणी | सुदर्शन चक्र धारण करणारा विष्णू |
चक्रीपुराण | एकाच बैठकीवरून अनेकांनी सांगितलेले पुराण |
चट्टामट्टा | फडशा, वाऊन संपविणे |
चढउतार | कमी जास्त |
चटणी भाकरी | गरीबांचे साधे जेवण |
चंद्रप्रभा | एक ओषधी गोळी |
चंद्रग्रहण | चंद्रास लागलेले ग्रहण |
चंद्रमणी | एक काल्पनिक रत्न |
चपलगती | वेग |
चरणरज | पायधूळ |
चरणतळ | तळपाय |
चरणामृत | पायांचे तीर्थ |
चलनवलन | चालणे, वागणे, हालचाल |
चलबिचल | अस्थिरता |
चवढव | गोंधळ, भानगड |
चवल्यापावल्या | कच्चीबच्ची; मोड |
चंबूगबाळे | भांडीकुंडी, सामानसुमान |
चहाफराळ | चहा व नास्ता |
चाटकेबुटके | खेळण्यातील भांडीकुंडी, चुलबोळकी |
चांडाळ चौकडी | चार वाईट माणसांचा समुदाय |
चारा पाणी | गुरांचे खाणे |
चाल चलन | आचार, वर्तन, वागणूक |
चांगले चुंगले | चांगलेसे |
चिपुटचिंगळी | चिटपाखरू |
चिरगुट पांघरूण | अथरापांघरायचे |
चिवून चावून | काटकसरीने |
चिठी (चिठ्ठी) चपाटी | लहानसे पत्र |
चिरी मिरी | लहानशी लाच, बक्षिशी |
चिरे बंदी | घडीव दगडाचे बांधकाम |
चिली पिली | मुले बाळे |
चिरकाल | दीर्घ काळ |
चुकूनमाकून | निर्हेतुकपणे |
चुरचोंबडा | वटवट्या |
चुडेदान | सौभाग्य |
चुकला माकला | चुकून राहिलेला |
चुनखडा | चुन्याचा खडा, निवडक रत्न, चपळ |
चूकभूल | विस्मरणाने झालेला दोष |
चेंगराचेगंर | चेपाचेपी |
चेंदामेंदा | चुराडा, नाश |
चेष्टा कुचेष्टा | टवाळकी |
चेष्टा मस्करी | थट्टा |
चोरूनमारून | लपूनछपून |
चोळामोळा | चुरडणे |
चोरी चपाटी | चोरी, दरोडा |
चोर बीर | चोर वगैरे, चोरचिलटे |
चोरी लबाडी | खोटेपणा, कपटीपणा |
छान छोकी | डामडौल, दिमाख |
छिन्न विच्छिन्न | छिन्न भिन्न, अस्ताव्यस्त |
छेलछबीली | नखरेबाज, देखणा |
छोटा मोठा | लहान मोठा |
जमीन जुमला | खेडेगावातील जमीन |
जड जवाहीर | सोने, रत्ने इ. |
जनरूढी | लोकांची चाल, रीत |
जन्मकुडाळ | कुचेष्टा करणारा |
जपजाप्य | धार्मिक कृत्य, जपतप |
जंतरमंतर | जादूटोणा |
जन्म मरण | जन्म मृत्यू, जनन मरण |
जन्म सावित्री | जन्मसवाशीण |
जमीन दोस्त | सर्वस्वी नाश झालेला |
जयस्तंभ | स्मारक म्हणून उभारलेला खांब |
जलप्रलय | सर्व पृथ्वी पाण्यात बुडून जाते तो काळ |
जसा तसा | जसा येईल तसा, कसाबसा |
जय विजय | विष्णूचे दोन द्वारपाल |
जय पराजय | जीत व पराजित, हार जीत |
जन जागरण | जन जागृती |
जगजाहीर | प्रसिद्ध |
जन प्रवाद | बाजारगप्पा, जनरीत |
जन रीती | लोकांची प्रवृत्ती |
जन्मगाठ | जन्मभर टिकणारा संबंध |
जन्मदरिद्री | जन्मापासून दरिद्री |
जय गोपाळ | नमस्काराचा पर्याय शब्द |
जल क्रीडा | जलविहार |
जातपात | जातगोत, जात जमात |
जाती स्वभाव | जन्म स्वभाव, जातीनुसार स्वभाव |
जाड जुड | लढ, धष्टपुष्ट |
जाळपोळ | नासधूस |
जाबजबाब | बोलण्याचे चातुर्य |
जाणता अजाणता | कळत नकळत |
जातकुळी | जात, वंशासंबंधी माहिती |
जिरवाजिरव | निरवा निरव, छपवा छपवी |
जीवश्च कंठश्च | जीवलग |
जीव जंतु | लहान किडा |
जुलूम जबरी | बलात्कार, जुलूम |
जुना पुराणा | फार दिवस वापरलेली वस्तू, जुनवट, जीर्ण |
झगडा बिगड़ा | वादविवाद, भांडण, तंटा |
झाडे झुडपे | झाडांचा समुदाय (झाड झाडोरा) |
झाड लोट | झाडून साफ करणे |
झाड पाला | औषधाच्या उपयोगी पाला, वनस्पती |
झाकपाक | जेवणानंतरची उरली सुरली कामे |
झुंजुक मुंजुक | पहाटेचा संधी प्रकाश, झुंजुमुंजू |
झोंबा झोंबी | ओढाओढ, हिसकणी |
टंगळ मंगळ | टाळाटाळ, चुकवा चुकव, बेपर्वाई |
टकामका | निश्चलपणे, चकित होऊन |
टकेटोणपे | अडथळे, संकटे |
टाणा टोणा | जादुगिरी, मंत्रतंत्र |
टापटेप | उंचवटे, टेकाडे |
टापटीप | सुव्यवस्था |
टापस टीप | पुरेपूर, प्रसंगानुरूप |
टाळाटाळ | भूलथाप, चालढकल |
टोले जंग | मजबूत, बळकट |
टोळभैरव | उडाणटप्पू, रिकामटेकडा |
ठाकठीक | सुव्यवस्था, नीटनेटका, ठीकठाक |
ठाकून ठोकून | प्रसंगानुरूप |
ठाला ठेल | भरगच्च, खच्चून भरलेले |
ठाव ठिकाणा | पत्ता, मागमूस |
ठायी ठायी | ठिकठिकाणी |
ठेवरेव | भांडवल, संचय |
ठोकतापीर | भांडखोर |
डरांव डरांव | बेडकाचे ओरडणे |
डगमग | लटपट, डळमळीतपणा, अस्थिरता |
डचमळणे | रखळबळणे, वर उसळणे |
डबडबणे | अश्रृंनी भरून येणे |
डायाडोल | भयभीत |
डावपेच | खेळातील रखुबीदार डाव |
डावाउजवा | व्यवहारोपयोगी चातुर्य |
डाळ भात | साधे जेवण |
डागडुगी | लहानसहान दरुस्ती |
डाम डौल | डौलदार, छानछोकी, थाटमाट |
डोळे मोड | नेत्र संकेत |
डोंगर दरी | डोंगर व दरी असलेला भाग |
डोंगर पठार | सपाट प्रदेश |
ढकला ढकली | विनाकारण वेळ घालविणे |
ढवळा ढवळ | उलाढाल, गोंधळ |
ढवळा पवळा | बैलांची जोडी |
ढाल ढकल | चालढकल, दिरंगाई |
ढाल-तलवार | लढाईची (मारामारीची) साधने |
तन मन धन | सर्वस्व, शरीर मन व संपत्ती |
तप्तमुद्रा | दीक्षा घेताना तांब्या पितळेच्या मुद्रा तापवून अंगावर चिन्हे उमटवितात |
तर्क ज्ञान | अनुमान करण्याची शक्ती |
तर्क कौशल्य | कल्पना करण्याचे चातुर्य |
तडका फडकी | झटापट, तात्काळ, तरकाफरकी |
तडफडाट | चडफडाट |
तरवार बहादुर | शूर, रणगाजी (तलवार - तरवार) |
तडजोड | सलोखा, समेट |
तप्तशुल | तापविलेला सूळ |
तर्क वितर्क | कल्पना, अनुमान, अंदाज |
तर्क विद्या | वादविवादपटुता, अंदाज करण्याची कुशलता |
तंटा बखेडा | बोलाचाली, भांडण |
ताट वाटी | जेवणाची तयारी |
ताकडा तुकडा | लहान मोठा तुकडा |
तारंतार | तंतोतंत, बरोबर |
तारतम्य | श्रेष्ठ कनिष्ठ भाव, बरेवाईटपणा |
ताळमेळ | देश काल इ. चा मेळ |
तान मान | योग्य व अनुकूल परिस्थिती |
तांब्या पेला | पाणी पिण्यास लागणारी भांडी प्र |
ताजा तवाना | फुल्ल, टवटवीत |
तिखट मीठ | मीठ मसाला |
तिरसट | चिडखोर |
त्रिमूर्ती | ब्रह्मा, विष्णु, शंकर या तिघांचा मिळून झालेली मूर्ती |
त्रिभुवन | स्वर्ग, मृत्यू व पाताळ हे तीन लोक |
त्रिवर्ग | तिघेजण, उत्कर्ष, साम्य, हास ह्या तीन अवस्था, तीन पुरुषार्थ |
तेल फणी | केस नीट करणे, केस विंचरणे |
तेजःपुंज | तेजस्वी |
तेरी मेरी | हमरी तुमरी, अरेतुरेवर आलेले भांडण |
तैल चित्र | तेलाच्या रंगांनी काढलेले चित्र |
तोळामासा | थोड्या प्रमाणात |
तोडमोड | किडुकमिडुक, मोडकी-तोडकी |
त्रेधा तिरपीट | ओढाताण, तारांबळ |
थंतर मंतर | जादूटोणा, मंत्रतंत्र |
थकला भागला | दमलेला |
थय थय | आनंद, मौज किंवा राग व्यक्त करण्यासाठी नाचणे |
थांग पत्ता | सुगावा, ठाव |
थातूर मातुर | अर्थहीन, निरर्थक |
थाटमाट | डौल, डामडौल |
थोडा थोडका | अल्प प्रमाणात |
दगडधोंडा | दगड |
दगाबाजी | कपट, ठकबाजी |
दगेबाज | अप्रामाणिक |
दगा फटका | कपट, लबाडी |
दम छाट | श्वासोच्छ्वास निरोधनाची शक्ती |
दमदाटी | धाकदपटशा |
दळण कांडण | मोलकरणीची घरातील ढोबळ कामे |
दहीभात | दह्यात कालविलेला भात |
दंगामस्ती | गडबड, गोंधळ |
दडप शाही | अरेरावी, जुलमी अंमल |
दरी दरडी | उंच सखल |
दस्तऐवज | हक्क पत्र, प्रमाण पत्र |
द-याखो-या | मोठा विस्तार |
दर्या सारंग | नावाडी, खलाशांचा नायक |
दस्तस्वत | सही |
दळण वळण | परिचय, व्यवहार |
दृष्टादृष्ट | नजरानजर, परस्पर दर्शन |
दंत कथा | लोककथा, शास्त्रप्रमाणविरहित |
दाणा पाणी | गोष्ट निर्वाह, पोट भरणे |
दाणा गोटा | धान्यधुन्य, डाळी |
दाणादाण | सैरावैरा पळणे, पांगापांग |
दान धर्म | परोपकाराची धार्मिक कृत्ये |
दानशूर | दानवीर, दान देण्यात शूर |
दावेखोरी | शत्रुत्व, वैर |
दान धर्म | पुण्यासाठी कलेले दान |
दाग दागिने | अलंकार |
दान पात्र | दान देण्यास योग्य |
दातकडी | दातखिळी |
दिवाबत्ती | दिवे |
दिलदारी | उदारता |
दिलहवाल | अस्वस्थ |
दिवसा ढवळ्या | भरदिवसा |
दिवाळी दसरा | सणाचा दिवस |
दीन दुःखी | दीन दुबळे, केविलवाणा, अनुकंपनीय |
दिवस रात्र | सतत |
दुजाभाव | मनाचा दुटप्पीपणा, आत एक बाहेर एक अशी वृत्ती |
दूध दुभते | दूध, दुभते पदार्थ |
दूरदृष्टी | कुशाग्र बुद्धी |
दुराचरण | निंद्य, वाईट वागणूक |
दूध भात | दूध आणि भात, मेजवानीच पण विनयाने उल्लेख करण्याचा शब्द |
देवाण घेवाण | देवघेव, व्यवहार |
देवधर्म | धार्मिक कार्य, नवस करणे, देवपूजा |
देवदानव | सुरासुर |
देव देवता | देवता, परमेश्वर |
देव दर्शन | देवाचे दर्शन |
देव ऋषी | देवर्षी, नारद |
दैवगती | नशीब |
धकाबुकी | धक्का बुक्की, धक्के व बुक्के यांचा मार |
धडधाकट | शाबूत, अव्यंग |
धनदौलत | संपत्ती, मालमत्ता |
धरपकड | गुन्हेगार, चोर यांना पकडण्याची क्रिया |
धरसोड | चंचलता, अस्थिर |
धष्टपुष्ट | गुबगुबीत, निकोप, धट्टाकट्टा |
धरतीमाता | भूमाता, जमीन |
धनुष्य बाण | ऐतिहासिक काळातील लढाईचे साधन |
धर्मकर्म | आचार, वर्तन |
धर्मयुद्ध | न्याय युद्ध, निष्कपट युद्ध |
धनधान्य | संपत्ती, घरदार, मालमत्ता इ. |
धागादोरा | संबंध, पत्ता |
धावाधाव | पळापळ, घाईने इकडे तिकडे पळणे |
धान्य धुन्य | भात, गहू, ज्वारी इ. धान्य |
ध्यानीमनी | अंतःकरणातील सर्व अवस्था व्यापणे |
धावत पळत | अतिशय वेगाने, लवकर |
धांगड धिंगा | गोंधळ, दांडगाई |
धुमधडाका | गोंगाट, दणदणाट |
धुमाकूळ | गोंधळ, दंगामस्ती |
धेडगुजरी | अनेक भाषांची खिचडी |
धोपट मार्ग | सरळमार्ग, परंपरागत चालत आलेली रीत, पद्धत |
धोतर जोडी | दोन धोतरांची एक जोडी |
नखशिखात | आपादमस्तक, सर्व शरीरभर, पायाच्या नवापासून शेंडीच्या अग्रापर्यंत |
नंगानाच | निर्लज्जपणाचे वर्तन |
नजर बंदी | जादुगिरी, हातचलाखी |
नटूत थटूत | सजून, नट्टापट्टा करून |
नंदीबैल | संकेताप्रमाणे वागणारा |
नन्नाचा पाढा | प्रत्येक गोष्टीला नकार देणे |
नरकुंजर | गणपती, नरश्रेष्ठ |
नफातोटा | फायदा व नुकसान |
नदी नाले | लहान मोठे पाण्याचे प्रवाह |
नगरवासी | शहरात राहणारे |
नकार घंटा | नाकबूल करणे |
नटवा नटवी | नखरेबाज |
नवरा बायको | दंपती, पती पत्नी |
नवनवती | तारुण्याची आरंभदशा |
नवरा नवरी | नवदंपती, वर आणि वधू |
नगार खाना | वाद्यांचा कारखाना, देऊळ |
नव वधू | नवी नवरी |
नव भूमी | नवीन भूमी, नवीन ठिकाण |
नाव लौकिक | प्रसिद्धी, कीर्ती |
नाक कान | अवयव |
नामो निशान | अस्तित्व, नावकुल, संबंध |
नाच गाणे | नाचगाण्याचा कार्यक्रम |
न्याय नीती | न्याय निवाडा, न्याय, खरेपणा |
नावगाव | नाव निशाण, संबंध, नावकुल |
निमक हराम | कृतघ्न, बेईमान |
निमक हलाल | कृतज्ञ, विश्वासू |
निशाणबाजी | नेम मारणे, वेध |
निवासस्थान | घर |
निम्माशिम्मा | अर्धेमुर्धे |
निसर्ग रम्य | निसर्ग सौंदर्य, स्वाभाविक सौंदर्य |
निसर्ग प्रेम | निसर्गावरील प्रेम |
निज मुख | स्वतःचे तोंड |
निळे काळे | निळा व काळा रंग मिळून झालेला हिरवा रंग, निस्तेज |
निळा शार | निळे शहर (शार-शहर) |
निळा सावळा | सावळा |
नेत्रपल्लवी | नेत्र संकेत, खुणेची भाषा |
नोकर चाकर | सेवक, चाकर, दास |
नोक झोक | नखरा, थाटमाट |
पडझड | मोडतोड |
पही पाहुणा | वाटसरू, अतिथी, पै पाहुणा |
पक्षपात | कैवार |
पशुपक्षी | प्राणीमात्र |
पळवा पळवी | पळापळ, धावाधाव |
पहिला वहिला | प्रथमचा |
पदोपदी | पावलो पावली, क्षणोक्षणी, वारंवार |
पदर मोड | स्वतः खर्च करून |
पंचयज्ञ | पांच प्रकारचे यज्ञ, ब्राह्मणाने करावयाचे यज्ञ |
पाऊल वाट | अरूंद वाट, पायवाट |
पालापाचोळा | कचरा, निरर्थक वस्तू |
पाटपाणी | जेवणाची तयारी |
पांढरपेशा | उच्च वर्णीय |
पाताळयंत्री | गूढ, कारस्थानी |
पानसुपारी | विड्याचे साहित्य, पोस्त, लांच |
पायपोस | चप्पल, पादत्राण |
पायगुण | शुभाशुभ शकुन |
पांढच्या पायाचा | अपशकुनी, वाईट पायगुणाचा |
पांढराफटक | निस्तेज |
पालनपोषण | संरक्षण, सांभाळ |
पावलोपावली | वेळोवेळी, पदोपदी |
पाच पन्नास | थोडेसे |
पाने फुले | देवाच्या पुजेसाठी फुले व पाने |
पाऊस पाणी | पाऊस, पीक इ. पर्जन्यमान |
पांढरा शुभ्र | अतिशय पांढरा |
पालुपद | वारंवार म्हणणे, ध्रुपद |
पाहुणा राउळा | पै पाहुणा, पाहुणा बिहुणा, पाहुणा |
पाठोपाठ | पाठीमागून, मागोमाग, लागोपाठ |
पास नापास | निकाल |
पाने बिने | पाने इ. |
पांढरा कावळा | अप्राप्य वस्तु |
पायपीट | विना कारण चालण्याचे श्रम |
पिवळा जर्द | पिवळाधमक, अतिशय पिवळा |
पिढ्यानपिढ्या | वंशपरंपरागत |
पीक पाणी | पीक |
पुसतपास | खोल चौकशी |
पेच प्रसंग | विपत्ती |
पैसा अडका | पैसे, पै पैसा |
पोरे बाळे | मुले |
प्रसंगावधान | संकट समयी भांबावून न जाणे |
फट फजिती | फजिती, अपमानकारक स्थिती |
फसवा फसवी | फसवणूक |
फंद फितुरी | दगलबाजी, कारस्थान |
फाटका तुटका | मोडका तोडका |
फाकड पसारा | फापटपसारा, अवास्तव मांडलेला |
फाटाफूट | पसारा वेगळे होणे, ताटातूट, विभक्त |
फिरवा फिरव | उलटसुलट, उलथविणे, खालीवर करणे |
फुकट फाकट | फुकट, मोफत |
फेर फटका | इकडे तिकडे फिरणे, भटकणे |
फेका फेक | भिरकाविणे |
फौज फाटा | सैन्य व त्या बरोबर असणारे लोक, साहित्य इ. फौज, सैन्य |
बकध्यान | साधुत्वाचे ढोंग |
बरे वाईट | मरण, नाश |
बहिणभावंडे | भावंडे, बहीण भाऊ, जवळचे नातेवाईक |
ब्रह्मघोटाळा | गोंधळ, आचारविचारांची अव्यवस्था |
बनवा बनवी | एकमेकांना बनविणे |
बाजारहाट | बाजार खरेदी, बाजारपेठ |
बापलेक | वडील व मुलगा किंवा मुलगी |
बाग बगीचा | फुलबाग, मळा |
बागुलबोवा | भीती वाटण्यासाठी उभे केलेले सोंग |
बाजार बुणगे | फौजे बरोबर असणारी अवांतर माणसे |
बाड बिछाना | बाड बिस्तरा, सामानसुमान |
बाप जन्मी | सर्व आयुष्यात, जन्मापासून आजपर्यंत |
बाल्यावस्था | बालपण |
बाळी बुगडी | बारीकसारीक दागिने |
बारीकसारीक | किरकोळ, बारीक |
बाळगोपाळ | लहान मुले |
बाळकडू | बाळघुटी, कडू औषधे उगाळून पाजतात ते |
बालबोध | सुलभ, सुबोध, लहान मुलांना समजेल असे |
बाया बापड्या | बिचार्या बायकांचा |
बित्तबातमी | नक्की बातमी, बित्तं बातमी |
बिनधोक | निश्चित |
बिनडोक | विचार न करणारा, मूर्ख |
बिनतोड | बिनचूक, सर्वोत्कृष्ट |
बीजारोपण | बी पेरणे |
बुद्धी पुरःसर | मुद्दाम, जाणून बुजून |
बेभरवशी | फसव्या |
बेल भंडार | एक प्रकारचा शपथ विधी |
बेरीज वजाबाकी | हिशेब |
बैल गाडी | बैल जोडलेली गाडी |
बोलघेवडा | वाचाळ, वटवट करणारा |
बोलाचाली | संभाषण |
भरत भेट | राम व भरत यांची भेट |
भक्त वत्सल | भक्तावर अती प्रेम करणारा |
भरमसाट | पुष्कळ, अमर्याद |
भक्तीभाव | भक्तीयुक्त प्रीती, पूज्यतेचा भाव |
भले मोठे | खूप मोठे |
भलतासलता | कोणीतरी, कोणतातरी |
भात भाकरी | जेवण, (भाजी, भाकरी, पोळी इ.) |
भाऊ बंदकी | बंधुत्वाची वागणूक |
भाकड कथा | बाष्कळ गप्पा, कंटाळवाणी गोष्ट |
भांडी कुंडी | सर्व प्रकारची भांडी |
भाजी पाला | फळ भाजी व पाले भाजी, कंदमुळे इ. |
भाकर तुकडा | भूक भागविण्यासाठी थोडेसे खाणे |
भाऊ भाऊ | भावंडे |
भांडण तंटा | भांडण, कलह |
भीड भाड | संकोच, पर्वा, मुर्वत |
भुई सपाट | भुईस लागून, भुपृष्ठ |
भूत पिशाच | भुते खेते, मृतांची छाया |
भेदाभेद | भेदभाव, परकेपणाची भावना, फरक |
भोळाभाबडा | साधा भोळा, भोळासांब |
भोसका भोसकी | मारामारी |
मनकवडा | दुस-यांचे मन वेधून घेण्याची शक्ती असलेला |
मंत्र तंत्र | जादूटोणे, डावपेच |
मराठ मोळा | मराठी लोकातील चालीरीती |
मरतुकडा | अतिशय अशक्त मनुष्य, रोडका |
मनमुराद | आनंददायक, मनसोक्त |
मनमिळाऊ | सर्वांशी मिळून मिसळून वागणारा |
मनःकामना | अंतःकरणातील इच्छा |
मनमोकळा | रखुल्या अंतःकरणाने, संकोच सोडून |
मर्कट चेष्टा | माकड चेष्टा, पोरकट चाळे |
मागमूस | पत्ता, चाहूल |
मान मरातब | आदर सत्कार, बहुमान |
म्हातारा कोतारा | म्हातारा, वृद्ध, वयस्क |
मातापितर | आईवडील, मातापिता |
मारपीट | खूप मारणे, मारहाण |
मामा भाचे | नातेवाईक, मामा व भाचा |
माया ममता | दया, माया, स्नेह, प्रीती |
मायलेकी | आई व मुलगी, माय लेकरे, माय माऊली |
मागे पुढे | आगे मागे, केव्हा ना केव्हा |
मान अपमान | आदर-अनादर |
माल मसाला | सामग्री, उपयुक्त वस्तू |
मान पान | आदर सत्कार, मान सन्मान |
मीठ भाकर | जेवण, गरिबीचे जेवण |
मीठ मिरची | मसाला, चव आणणारे पदार्थ |
मुले बाळे | लहान थोर सर्व मुले |
मूठमाती | पुरण्याचा अंत्यसंस्कार |
मेटाकुटी | महत्प्रयास |
मेवा मिठाई | अनेक प्रकारची फळे व मिठाई |
मैलोमैल | खूप दूरपर्यंत |
मोडतोड | नासधूस |
मोडका तोडका | मोडकळीस आलेला |
मोल मजूरी | मजुरी घेऊन केलेली लोकांची कामे |
यथाशक्ती | आपल्या शक्तीप्रमाणे |
यथायोग्य | योग्य दिसेल तसे, अनुरूप, रूढीनुसार |
यथाविधी | नियमानुसार |
यथासांग | पूर्णपणे, कोणती ही गोष्ट कमी न करता |
यथातथा | कसा तरी, कष्टाने, जेमतेम |
यश अपयश | मानापमान, स्तुती किंवा निंदा |
याता यात | हेलपाटा, त्रास, कष्ट |
येर जार | येरझार, खेपा, हेलपाटा |
रक्त बंबाळ | रक्ताने माखलेला |
रंगढंग | एकंदर देखावा, युक्ती, चाळा |
रंग रंगोटी | घर किंवा चेहरा रंगविणे |
रत्न जडित | रत्ने बसविलेला |
रमत गमत | घाई न करता, विनत्रासाने, सहज |
रहाट गाडगे | चांगली व वाईट परिस्थिती, नशीबाचे फेरफार, व्यवहार |
रत्ने माणके | मूल्यवान खनिज पदार्थ |
रंगबहार | आनंदाची लूट, मौज, सुख |
रडत राऊत | रडवा मनुष्य, रडतराव |
रडत खडत | मोठ्या कष्टाने, रेंगाळत, नाइलाजाने |
रंजलेले गांजलेले | पीडीत, दुःखित |
रंगभंग | विरस, आनंदाचा नाश |
रदबदल | मध्यस्थी, वाटाघाट |
रानी वनी | जंगलात |
रान फुले | जंगली फुले |
राजा राणी | राजा व राणी, विनोदी जोडपे |
राजे महाराजे | सम्राट, राजे व महाराजे |
राग लोभ | दुःख व आनंद |
राम राज्य | न्यायाचे व प्रजेचे रक्षण करणारे राज्य |
राष्ट्रद्रोह | राष्ट्राशी शत्रुत्व |
रान पाखरे | रानातील पाखरे |
राम रगाडा | गर्दी, पराकाष्ठेची दाटी |
राजे रजवाडे | राजे, संस्थानिक, सरदार इ. |
राख रांगोळी | नाश, विध्वंस |
राग रंग | रागाची लक्षणे |
रिकाम टेकटा | निरूद्योगी |
रीतभात | रीतीरिवाज |
रूपलावण्य | सौंदर्य, बांधेसूदपणा |
रूसवा फुगवा | हट्ट, राग आणि चरफड |
रोखठोक | उधारीचा नसलेला (रोख), स्पष्ट |
रोगराई | लहानमोठे रोग |
लघाळ मावशी | गप्पा मारणारी बाई |
लपत छपत | चोरून, गुप्तपणे |
लहान सहान | बारीक सारीक, हलका |
लक्षावधी | लाखो |
लग्नकार्य | लग्न समारंभ, मंगल कार्य |
लता वेली | वेली |
लघळ पघळ | अतिशय बडबड |
लंबा-चौडा (चवडा) | लांबलचक |
लग्न-बिग्न | लग्न आदि समारंभ |
लहान थोर | लहान आणि मोठा |
लाकूड फाटा | घर बांधण्यासाठी लागणारे लाकूड विटा इ. |
लाजकोंबडा | लाजाळू, भिडस्त |
लाजलज्जा | लाज, मर्यादा |
लांडा कारभार | नसती लुडबुड, उठाठेव |
लांब लचक | प्रशस्त, अवाढव्य |
लांडी लबाडी | लहान मोठी लबाडी, फसवणूक |
लालन पालन | सांभाळ, संगोपन |
लाडी गोडी | लाडकेपणा |
लाच लुचपत | लाच, अप्रामाणिकपणाची देवाण घेवाण |
लाल भडक | अतिशय तांबडा |
लागे बांधे | नातीगोती |
लांब सडक | लांब रस्ता |
लांडगे-कोल्हे | हिंस्त्र पशु |
लुगा सुंगा | बारीक, क्षुद्र, नालायक |
लुळापांगळा | कमजोर, व्यंग असलेला |
लेचापेचा | अशक्त, कमजोर |
लेकरे बाळे | मुले बाळे |
लोक-परलोक | इहलोक व परलोक लो |
लोट पोट | ळण, बेसुमार, मौज, आनंद |
लोणकढी (थाप) | समयानुसार ठेवून दिलेली (थाप), खोटी बातमी |
लोणकढे (तूप) | ताजे साजूक (तूप) |
वज्रघात | मोठी आपत्ती |
वजन माप | प्रमाण |
वरण भात | साधे जेवण |
वर्ण धर्म | व्यवहार, जातीला योग्य असा आचार |
व्रत वैकल्य | व्रताची अपूर्णता, नेम, व्रते |
वर रवाल | उंचसखल, विषम रीतीने |
वर्णहीन | जातीहीन |
वर्ण क्रम | अक्षरांचा क्रम |
वृक्षवाटिका | बाग, उपवन |
व्यथा वेदना | दुःख, वेदना |
वटहुकुम | ताबडतोब अमलात येणा-या कायद्याचे फर्मान |
वडील धारा | घराण्यात शिस्त राखण्याचा अधिकार असलेली व्यक्ती |
वरचष्मा | वरचढपणा, वर्चस्व |
वरदहस्त | मोठ्यांचा आशीर्वाद, वर देण्यासाठी उचललेला हात |
वरदक्षिणा | वधूचा पिता वरास देतो ती रक्कम |
वहिवाट | चाल, रीत, व्यवस्था |
वाडवडील | पूर्वज, वडील माणसे |
वास्तपूस्त | विचारपूस |
वाईटसाईट | निरुपयोगी, निरर्थक |
व्यापार उदीम | व्यवहार, कामधंदा |
वादळ वारे | तुफान |
वाकडा तिकडा | वक्र |
वाटा घाटी | चर्चा, वादविवाद, वाटाघाट |
वाक् बगार | कुशल, पटाईत |
वाचाळ पंचविशी | बडबड लावणे |
वाणसौदा | वाणसवदा, किराणा माल |
वाजत गाजत | धुम धडाक्यात |
वाजागाजा | प्रसिद्धी, गवगवा |
वाटचाल | प्रवास |
वादविवाद | चर्चा |
वारे माप | प्रमाणाबाहेर, विसंगत |
विघ्नसंतोषी | दुस-यांच्या कामात विघ्न आलेले पाहून संतोष मानणारा |
विचारपूस | वास्तपुस्त, चौकशी |
विधिघटना | नशीब, प्रारब्ध, कर्मगती |
वितंडवाद | अट्टाहासाने खोटा पक्ष स्थापन करण्यासाठी वादविवाद |
विनासायास | श्रमाशिवाय |
विरहव्यथा | विरहामुळे, होणारे दुःख |
विल्हेवाट | उधळपट्टी, व्यवस्था, योग्य योजना |
विश्वासघात | विश्वास दाखवून फसवणूक, बेइमानी |
विस्मय चकित | आश्चर्यचकित |
वेडा वाकडा | वाकडातिकडा |
व्यासपीठ | उच्चासन, पुराणिकांचे आसन |
शत पावली | जेवाणानंतरच्या फे-या |
शरीर प्रकृती | शरीराची ठेवण, स्वभाव |
शंखशिंपले | समुद्रात राहणा-या काही प्राण्यांची घरे |
शतमूर्ख | अत्यंत मूर्ख |
शहाणा सुरता | बुद्धीमान, हुषार व देखणा |
शरीर यष्टी | शरीर ठेवण, अंगकाठी |
शब्द पाल्हाळ | शब्दावडंबर, शब्दजाल |
शर पंजर | बाणांचा पिंजरा, पलंग |
श्रम जीवी | मेहनती |
श्रमदान | समाजासाठी विनामूल्य कष्टाचे काम करणे |
शिळापाका | उरलेसुरलेले जेवण |
शिकला सवरलेला | शिक्षण घेतलेला, शिक्षित |
शिवण टिपण | शिवणकाम |
शिरोमणी | मुकुटमणी, श्रेष्ठ इसम |
शिपाईप्यादे | जासूद, सैनिक |
शीघ्रकोपी | रागीट, तापट |
शेजारपाजार | शेजार |
शेठसावकार | सावकार, व्यापारी |
शेंडेफळ | अखेरचे मूल |
शेती भाती | शेतीवाडी, शेती, शेत जमीन |
शेला पागोटे | बहुमानाची वस्त्रे |
शेणसडा | पाण्यात शेण घालून जमिनीवर शिंपडणे |
शेळ्या मेंढ्या | पाळीव जनावरे, बुधिबळातील एक डाव |
शे दोनशे | शंभर-दोनशे |
षोडशोपचार | विधीपूर्वक केलेले काम, पूजेचा विधी |
सकट निकट | एकूण सगळे |
संगतीसोबती | स्नेही, दोस्त, संगतसोबत |
सगा सोयरा | नातेवाईक, सगेसोबती, सगे संबंधी, सोयरा धायरा |
सडपाताळ | किरकोळ अंगाचा, रोडका |
सणवार | सणबीण |
सदलाबदल | अदलाबदल |
समज उमज | पूर्ण जाणीव, ज्ञान |
सर मिसळ | मिश्रण, एकत्रीकरण |
स्वयंपाक पाणी | जेवण |
सटरफटर | किरकोळ |
सदा सर्वदा | नेहमी, सतत |
सरळसोट | सरळ |
सणसुदी | सणाचा दिवस |
सडा सारवण | झाडलोट |
समुद्रमंथन | समुद्र घुसळणे |
वादविवाद | वाटाघाट |
सल्यापसल्य | चांगले वाईट |
समुद्रमेस्वला | पृथ्वी |
सवतासुभा | स्वतःचे असे निराळे |
सती सावित्री | पतिव्रता, साध्वी |
सटी सामासी | क्वचित प्रसंगी, कधीतरी |
सत्ययुग | चार युगातील पहिले युग, सुवर्णयुग |
सत्वनिष्ठ | सत्व न सोडणारा |
सल्लामसलत | विचार विनिमय, हितवाद |
सरसकट | सरासरी, एकत्रितपणे |
सत्य-असत्य | खरेखोटे |
सर्वसामान्य | सर्वास लागू होणारा |
सावरभात | साखर व केशर घालून केलेला भात |
साद पडसाद | प्रतिध्वनी |
साधाभोळा | सरळ, स्वभावाने गरीब |
सागरतीर | समुद्रतीर, समुद्र किनारा |
सांड लवंड | सांडासांड, सोडणे, पालथे करणे |
साडी चोळी | स्त्रियांचा पोषाख |
साज-शृंगर | थाटमाट, सजणे, नटणे |
साखर झोप | अरुणोदयाच्या वेळची झोप |
साधा सिधा | सरळ, एकमार्गी, निष्कपट |
सांज सकाळ | नेहमी |
सामान सुमान | चीज वस्तू, सामग्री, साहित्य |
स्नान संध्या | स्नान व संध्या, देवपूजा |
सांग सुगरण | नुसती तोंड पाटील की करणारी |
सांगा वांगी, सांगोवांगी | ऐकीव गोष्ट |
साधक बाधक | अनुकूल व प्रतिकूल, योग्य अयोग्य |
सासुरवाडी | पत्नीचे माहेर |
साळीमाळी | समाजातील काही वर्ग |
साफसफाई | स्वच्छता, साफसुफी |
साधुसंत | साधू आणि संत |
स्त्री-पुरुष | पतीपत्नी, पुरुष व स्त्रिया |
सुख-सोहळा | आनंददायक प्रसंग |
सुईदोरा | सुई आणि दोरा |
सुकाळसौदा | अत्यंक स्वस्त मालाची देवघेव |
सुरंगाठ | सहज सुटण्यासारखी गाठ |
सुतराम | जरासुद्धा (नाही) |
सुदामपोहे | गरीब माणसाची भेट |
सुतोवाच | सुचविणे, सांगण्यास किंवा बोलण्यास सुरवात करणे |
सेवासुश्रूषा | आजारी माणसाची काळजी घेणे |
सोनेनाणे | सोने व इतर किमती वस्तू |
सोक्षमोक्ष | गुंतून पडलेल्या व्यवहाराचा काही तरी कायमचाशेवट करणे, मोकळीक |
सोयरे सूतक | लागे बांधे |
सोवळे ओवळे | शुद्धतेने राहण्यासाठी सोवळेपणाची स्थिती |
हरीवदन | हरीचे नामस्मरण |
हरिचंदन | केशर, पिवळा चंदन |
हसवाहसवी | हास्य |
हलकी सलकी | कमी दज्र्याची, कमी प्रतीची |
हवा पाणी | वातावरण |
हळदीकुंकू | सौभाग्यदर्शक, हळद कुंकू |
हसतखेळत | मजेत, हासत बागडत |
हरि पाठ | विठ्ठल भक्तीपर अभंग |
हवा पालट | हवेत बदल |
हमरीतुमरी | हंबरातुंबरी, जोराचे भांडण, हमरातुमरी |
हकनाक | हकनाहक, विनाकारण |
हर हुन्नर | प्रत्येक कौशल्य, कसब |
हाड वैर | अत्यंत तीव्र व फार जुने वैर |
हात घाई | अती घाई |
हातचलाखी | हस्त चापल्य, नजरबंदीचा कारभार |
हातानिराळा | हातावेगळे, घेतलेले काम संपविणे |
हाल अपेष्टा | नाना प्रकारची संकटे, आपत्ती |
हाव भाव | भावनादर्शक अभिनय |
हृदय शून्य | निर्दय, क्रूर |
हाल हवाल | हकीकत, वर्तमान, हालअपेष्टा |
हाडी मासी | शरीराने, अंगकाठी, शरीर रचना |
हास्य विनोद | थट्टा मस्करी |
हिरवा-निळा | रंगाची छटा |
हिरवा गार | गडद हिरवा |
हिरवा पिवळा | रंगाची छटा |
हेकेखोर | हट्टी, दुराग्रही |
हेवेस्वोर | व्देशी, मत्सरी |
हेवादावा(हेवादेवा) | शत्रुभाव, व्देश, मत्सर |
हैबती गैबती | अजागळ |
हैदोसदुल्ला | हैदोस, गोंधळ |
होमहवत | होम, यज्ञ |
हौसमौज | चैन, इच्छा |
क्षमा याचना | क्षमेची भिक्षा मागणे |
क्षणोक्षणी | पावलो पावली, प्रत्येक क्षणास |
क्षीरसागर | दुधाचा समुद्र |
क्षेम कुशल | कुशल क्षेम समाचार |
ज्ञान विज्ञान | शास्त्रीय ज्ञान |
ज्ञानदीप | बुद्धीरूपी दिवा |
ज्ञान कोश | ज्ञानाचा कोश (संग्रह) |
ज्ञान अज्ञान | ज्ञान आणि अज्ञान |
ज्ञान साधना | ज्ञान संपादन करणे |
ज्ञान सागर | ज्ञान रूपी सागर |
ज्ञान मंदिर | शाळा, ज्ञान प्राप्त होण्याचे ठिकाण |
Comments
Post a Comment