पदपरीस्पोट किंवा व्याकरण चालवणे
पदपरिस्फोट / व्याकरण चालवणे
'शब्दांचे व्याकरण चालविणे’ म्हणजे वाक्यातील प्रत्येक शब्दाची व्याकरणविषयक संपूर्ण माहिती सांगणे होय.
आपण आतापर्यंत शब्दांचे आठ प्रकार, प्रत्येकाचे पोट प्रकार, नाम,किंवा सर्वनाम त्यांना होणा-या लिंग, वचन, विभक्ती या विकारांची, क्रियापदांचे काळ, अर्थ, प्रयोग, यांची संपूर्ण माहिती मिळविली.
या माहितीच्या ‘शब्दाचे व्याकरण चालविणे’ यासाठी उपयोग होतो. यालाच 'पदपरिस्फोट' असेही कोणी म्हणतात.
१) नामाचे व्याकरण चालवणे :-
नाम :- मूळ शब्द, प्रकार, पोटप्रकार, लिंग, वचन, विभक्ती, विभक्तीचा अर्थ, वाक्यातील स्थान.
उदा.
१) त्यांनी घराला रंग दिला.
घराला :- मूळ शब्द - घर,
प्रकार - नाम,
पोटप्रकार - सामान्यनाम,
लिंग - नपुंसकलिंग,
वचन - एकवचन,
विभक्ती - चतुर्थी,
विभक्तीचा अर्थ - संप्रदान,
वाक्यातील स्थान - दिला या क्रियापदाचे अप्रत्यक्ष कर्म.
२) सर्वनामाचे व्याकरण चालवणे :-
सर्वनाम :- मूळ शब्द, प्रकार, पोटप्रकार, लिंग, वचन, विभक्ती, विभक्तीचा अर्थ, वाक्यातील स्थान.
उदा.
१) मी स्वत: एक कविता केली आहे.
स्वत: :- मूळ शब्द - स्वत:,
प्रकार - सर्वनाम,
पोटप्रकार - आत्मवाचक सर्वनाम,
लिंग - उभयलिंगी,
वचन - एकवच,
विभक्ती - प्रथमा,
विभक्तीचा अर्थ - कर्ता,
वाक्यातील स्थान - कर्ता.
३) विशेषणाचे व्याकरण चालवणे :-
विशेषण :- मूळ शब्द, प्रकार, पोटप्रकार, कोणत्या विशेष्याबद्दल (नामाबद्दल) माहिती देते ते विशेष्य.
उदा.
१) बागेत चार माळी काम करत होते.
चार :- मूळ शब्द - चार,
प्रकार - विशेषण,
पोटप्रकार - संख्याविशेषण.
माळी या विशेष्याबद्दल (नामाबद्दल) विशेष माहिती देते.
४) क्रियापदाचे व्याकरण चालवणे :-
क्रियापद :- मूळ धातू, क्रियापदाचा प्रकार, रूप, अर्थ, काळ, लिंग, वचन, पुरुष, वाक्याचा प्रयोग.
उदा.
१) संतोष अभ्यास करत होता.
करत होता :- मूळ धातू - कर,
क्रियापदाचा प्रकार - संयुक्त क्रियापद,
रूप - करुणरूप,
अर्थ - स्वार्थ,
काळ - अपूर्ण भूतकाळ,
लिंग - पुल्लिंग,
वचन - एकवचन,
पुरुष - तृतीय पुरुष,
प्रयोग - कर्तरी.
५) अव्ययांचे व्याकरण चालवणे :-
अव्यय :- मूळ शब्द, प्रकार, पोटप्रकार, असल्यास काही विशेष माहिती.
उदा.
१) मी व माझा भाऊ रोज देवाला नमस्कार करतो.
व :- मूळ शब्द - व,
प्रकार - उभयान्वयी अव्यय,
पोटप्रकार - समुच्चयबोधक,
'मी' , 'भाऊ' या दोन शब्दांना जोडणारे.
Comments
Post a Comment